ماده‌ى اول:

امتحان طبق اين لايحه روشى است كه به وسيله‌ى آن درجه‌ى كسب دانش يا مهارت عملى محصلان در يك دوره‌ى معين تحصيلى ارزيابى مى‌شود.

ماده‌ى دوم:

امتحانات مختلف طبق این لايحه در جريان و ختم سمستر گرفته مى‌شود.

ماده‌ى سوم:

مقام‌هاى منظور كننده‌ى تقويم امتحانات مندرج اين لايحه عبارت اند از:

1. امتحانات صنفى: به اساس اعلان امتحان توسط استاد مضمون.
2. امتحانات وسط سمستر: به اساس تأييد شوراى علمى پوهنځى.
3. امتحانات نهايى: به اساس فيصله‌ى شوراى علمى مؤسسه‌ى تحصيلى عالى و موافقه‌ى وزارت تحصيلات عالى.

ماده‌ى چهارم:

بررسى از جريان امتحانات توسط كميته‌هاى آتى صورت مى‌گيرد:

1. امتحانات وسط سمستر و نهايى به سطح پوهنځى از جانب كميته‌ى امتحانات به انتخاب شوراى علمى پوهنځى.
2. امتحانات سمستر به سطح مؤسسه‌ى تحصيلى از جانب كميته‌ى مركزى امتحانات به انتخاب شوراى علمى مؤسسه تحصیلی.

ماده‌ى پنجم:

وظايف كميته‌هاى امتحانات:

1. بررسى از نظم امتحانات
2. همكارى در قسمت برگزارى به موقع امتحانات
3. كميته‌ى امتحانات پوهنځى وظيفه دارد تا يك هفته پيش از آغاز امتحانات نهايى نصاب حاضرى پوهنځى‌هاى مربوط را ملاحظه و محرومان و غايبان را تثبيت نمايد و نتيجه را به منظور تائيد از طرف كميته‌ى مركزى امتحانات به معاونيت امور محصلان ارسال نمايد.
4. بررسى، ارزيابى و تطبيق موادى كه از جانب مراجع ذيصلاح به آن‌ها سپرده مى‌شود.
5. ملاحظه‌ى مطابقت سوال‌هاى هر مضمون با شرايط پيشبينى شده در اين لايحه.
6. ارزيابى و رفع شكايات در رابطه به برگزارى امتحانات.
7. ارائه‌ى گزارش به مراجع مربوط و شوراهاى علمى پوهنځى و مؤسسه‌ى تحصيلات عالى.
8. كميته امتحانات مؤسسه تحصيلى از جريان امتحانات نظارت نموده و در مورد شكايات و كمبودى‌ها گزارش مى‌دهد.

ماده‌ى ششم:

انواع امتحانات در مؤسسه‌ى تحصيلات عالى عبارت است از:

1. امتحان‌هاى صنفى و وسط سمستر.
2. ارزيابى كارهاى خانگى.
3. ارزيابى نتيجه‌ى كارهاى لابراتوارى، تطبيقات، سيمينارها، پروژه‌هاى صنفى و كارهاى علمى و عملى.
4. ارزيابى سيمينارها و كنفرانس‌هاى صنفي
5. ارزيابى پروژه‌هاى صنفى و ساير فعاليت‌هاى علمى و عملى.
6. امتحانات نهايى.
7. ارزيابى پايان‌نامه‌ها و تيزس‌ها.

ماده‌ى هفتم:

چگونگى گرفتن امتحانات صنفى حسب آتى است:

1. امتحانات صنفى مندرج اين لايحه عبارت از امتحان يا امتحاناتى است كه از آغاز دروس تا شروع امتحانات نهايى از محصلان گرفته مى‌شود.
2. امتحانات صنفى در ساعت درسى هر مضمون گرفته مى‌شود و مانع جريان عادى دروس ساير مضامين نمى‌گردد.

ماده‌ى هشتم:

چگونگى گرفتن امتحانات وسط سمستر حسب زير است:

1. از هر مضمون در وسط سمستر يك امتحان به نام وسط سمستر گرفته مى‌شود.
2. هرگاه محصلان در امتحان وسط سمستر غايب باشند، چانس دوم براى شان داده مى‌شود. اما نمره‌ى آن از (70) فيصد نمره‌ى اصل امتحان وسط سمستر محاسبه مى‌گردد.
3. مدت امتحان وسط سمستر تابع تعداد مضامين همان سمستر است و حد اكثر از پانزده روز تجاوز نمى‌نمايد.
4. امتحانات چانس دوم وسط سمستر يك هفته بعد از ختم امتحان چانس اول وسط سمستر گرفته مى‌شود و حد اكثر در طى يك هفته خاتمه مى‌ یابد.
5. امتحانات وسط سمستر مانع جريان عادى دروس شده نمى‌تواند.

ماده‌ى نهم:

ساير امتحانات:

پوهنځى‌ها طبق شرايط خاص خويش مى‌توانند يك يا چندين امتحان ديگر مندرج ماده‌ى ششم اين لاحيه را در جريان سمستر حتمى قرار بدهند. چگونگى اخذ چنين امتحانات در آغاز سمستر از جانب شوراى علمى پوهنځى تصريح مى‌گردد.

ماده‌ى دهم:

طرز برگزارى امتحانات نهايى قرار ذيل است:

1. امتحان نهايى عبارت از امتحانى است كه در ختم هر سمستر طبق تقويم آن از محصلان همان دوره گرفته مى‌شود.
2. مدت امتحان نهايى حداكثر در يك سمستر سه هفته مى‌باشد.
3. دروس تا شروع امتحان نهايى در هر سمستر به طور عادى و بدون وقفه ادامه مى‌ىابد.

ماده‌ى يازدهم:

طرز گرفتن امتحان نهايى قرار ذيل است:

1. امتحان مى‌تواند نظر به ايجابات مضمون، تحريرى و تقريرى و يا هر دو باشد كه از طرف شوراى علمى پوهنځى تعيين مى‌گردد.
2. در صورتى كه شوراى علمى پوهنځى براى يك مضمون معين امتحان تقريرى را تصويب نمايد، اين امتحان توسط هيأت ممتحن كه از جانب شوراى علمى پوهنځى تعيين مى‌گردد به شمول استاد مضمون اخذ مى‌شود.
3. در امتحان تحريرى طبق ايجابات مضمون از انواع مختلف سوال‌ها (صحيح و غلط، چند جوابه، پُر نمودن خاليگاه، تعريف، تشريح و يا محاسبه) كار گرفته مى‌شود.

ماده‌ى دوازدهم:

شرايط شمول در امتحان نهايى (چانس اول) عبارت اند از:

1. محصلانى در امتحان نهايى شامل شده مى‌توانند كه حداقل (75) فيصد ساعت درسى مضامين را حاضر باشند.
2. هرگاه محصل در اثر وقوع كدام حادثه‌ى ناگوار يا غير مترقبه متحمل آسيب‌هاى شديد جسمى گردد كه باعث غيابت مسلسل شده و نتواند نصاب حاضرى مندرج بند (1) اين ماده را تكميل كند و اين حالت براى پوهنځى به اساس اسناد و شواهد عينى معلوم باشد و مورد تأييد آن قرار گيرد، در اين صورت مدت چنين غيابت به اساس تصويب شوراى علمى پوهنځى به تأجيل يكساله‌ى محصل محاسبه مى‌شود.
3. در صورتى كه محصل اناث متأهل بنابر وضع حمل نتواند نصاب حاضرى مندرج بند (1) اين ماده را تكميل نمايد و باردارى و وضع حمل نامبرده براى پوهنځى مستند و مشهود باشد و مورد تأييد آن قرار گيرد، در اين صورت چنين مدت غيابت به اساس تصويب شوراى علمى پوهنځى به تأجيل يك ساله‌ى موصوفه محاسبه مى‌شود.
4. محصلانى كه از تأجيل مندرج بند (2) و (3) اين ماده مستفيد مى‌گردند، مستحق تأجيل بعدى نمى‌باشند.
5. تكميل شرايطى كه مؤسسه‌ى تحصيلى مطابق به طرزالعمل داخلى خود وضع مى‌نمايد.

ماده‌ى سيزدهم:

امتحان نهايى داراى خصوصيات ذيل است:

1. وقت معين براى هر مضمون.
2. هيأت امتحان (ممتحن و مميز).
3. تثبيت انواع سوال‌ها.
4. فقره‌هاى 1، 2، 3 اين ماده به وسيله‌ى شوراى علمى پوهنځى تعيين مى‌شود.
5. امتحان تقريرى در حضور هيأت امتحان گرفته مى‌شود و نتيجه‌ى آن به اداره‌ى پوهنځى سپرده مى‌شود.
6. نتيجه‌ى امتحان نهايى هر مضمون حداكثر در طى سه روز پس از سپرى شدن امتحان تكميل و به اداره سپرده مى‌شود.
7. نمرات در شقه‌ى امتحانات بدون قلم خورده‌گى، خراش و تراش درج مى‌گردد.
8. نمرات پس از درج در شقه‌ى امتحانات، توسط كميته‌ى امتحانات و مديريت تدريسى پوهنځى مربوطه در جدول توحيد نمرات درج مى‌گردد.
9. هر صفحه‌ى جدول توحيد نمرات توسط اعضاى كميته امتحانات پوهنځى، صفحه‌بندى و امضاء گرديده و توسط رياست پوهنځى ملاحظه شد مى‌گردد.
10. درج نمرات در شقه و جدول توحيد به وسيله‌ى پنسل اعتبار ندارد.
11. نتيجه امتحان نهايى هر مضمون پس از مواصلت به اداره‌ى پوهنحى از طرف آن اداره اعلان مى‌گردد.

ماده‌ى چهاردهم:

نمره‌ى امتحان هر مضمون قرار ذيل توضيح مى‌گردد:

1. نمره‌ى مجموعى امتحان در هر مضمون از صفر تا صد مى‌باشد.
2. حداقل نمره‌ى كاميابى براى هر مضمون پنجاه است.
3. نمرات بند (1) و (2) اين ماده عبارت از مجموع نمراتى مى‌باشد كه در ماده‌ى ششم اين لايحه پيشبينى شده است.
4. نمرات امتحان نهايى يك مضمون كمتر از (60) و يا بالاتر از (70) در صد مجموع نمرات همان مضمون بوده نمى‌تواند، (30) تا (40) فيصد نمرات به ساير امتحانات مندرج اين لايحه اختصاص مى ‌یابد.

ماده‌ى پانزدهم:

آن عده از محصلانى كه در امتحان به وقت معين قبل از توزيع سوال‌ها حاضر نگردند، حق شمول را در همان امتحان ندارند و غير حاضر حساب مى‌شوند. گرفتن حاضرى در هر امتحان حتمى است.

ماده‌ى پانزدهم:

چگونگى شمول در امتحان مشروطى و شيوه‌ى اخذ آن حسب زير توضيح مى‌گردد:

(الف) امتحان مشروطى اول (چانس دوم:

1. محصلانى در امتحان مشروطى اول شامل مى‌شوند كه در كمتر از سه مضمون امتحان نهايى پايين‌تر از (50) نمره گرفته باشند.
2. آن شمار محصلانى كه حق شمول را در امتحان نهايى حاصل نموده اند، اما بنابر معاذيرى در يك يا چند و يا تمام امتحانات مضامين غير حاضر باشند.
3. محصلان شامل فقره (1) و (2) اين ماده صرف براى يكبار حق شمول را در امتحان مشروطى دارند.
4. امتحان مشروطى اول در دو هفته‌ى اخير رخصتى‌ها گرفته مى‌شود و از (15) روز تجاوز نمى‌كند.

ب) امتحان مشروطى دوم (چانس سوم):

1. محصلانى شامل امتحان مشروطى دوم (چانس سوم) مى‌شوند كه صرف در يك مضمون امتحان مشروطى اول كمتر از (50) نمره گرفته باشند و يا در يك مضمون غايب باشند.
2. آن عده محصلانى كه حق شمول را در امتحان مشروطى اول حاصل نموده اند، اما بنابر معايزى به امتحان مذكور حاضر شده نتوانسته اند، به شرطى شامل امتحان مشروطى دوم مى‌گردند كه غيابت آن‌ها موجب انفكاك دايمى شان شود.
3. امتحان مشروطى دوم در ده روز اول آغاز سمستر تكميل مى‌گردد.
4. محصلانى كه حق شمول را در امتحان مشروطى دوم حاصل نموده اند دروس سمستر جارى را الى ابلاغ نتيجه‌ى امتحان طور عادى ادامه مى‌دهند.

ماده‌ى هفدهم:

محصلان تحت شرايط ذيل ناكام سمستر محسوب مى‌گردند:

1. هرگاه به اساس تكميل نكردن نصاب (75) فيصد حاضرى از شمول در امتحان نهايى محروم گردند.
2. هرگاه در امتحان نهايى در بيشتر از دو مضمون نمره‌ى كمتر از (50) گرفته باشند.
3. هرگاه در امتحان مشروطى اول در بيشتر از يك مضمون كمتر از (50) گرفته باشند.
4. هرگاه در يك مضمون در امتحان مشروطى دوم كمتر از (50) حاصل نمايند.
5. غايب امتحان مشروطى اول به شرط آنكه اين غيابت موجب انفكاك دايمى او نگردد.
6. در صورتى كه بدون داشتن تأجيل، غايب سمستر درسى باشد.
7. غايب همه امتحانات.

ماده‌ى هجدهم:

محصلان ناكام يك سمستر الى آغاز دوباره‌ى همان سمستر تعطيل مى‌گردند.

ماده نزدهم:

گرفتن امتحان نهايى و مشروطى‌هاى آن خارج از تقويم مؤسسه‌ى تحصيلات عالى يعنى در ساير اوقات مجاز نيست.

ماده‌ى بيستم:

1. پارچه‌هاى امتحان نهايى و مشروطى همراه با كليد جوابات آن‌ها به اداره‌ى پوهنځى سپرده مى‌شود.
2. پارچه‌هاى امتحانات نهايى و مشروطى حداقل براى يك سمستر ديگر نگهدارى مى‌شوند.

ماده‌ى بيست و يكم:

برخورد در موارد نقل، تقلب و اخلال نظم و دسپلين در امتحانات:

1. ارتكاب به نقل، تشبث شفاهى يا تحريرى به نقل، تبديل پارچه در امتحان، انتقال كتب و استفاده از كتب، اوراق و يادداشت‌هاى غير مجاز و ساير تشبثات مغاير نظم امتحان در همان مضمون مستوجب نمره‌ى صفر مى‌گردد.
2. محصلانى كه در يك دوره امتحان طور مكرر مرتكب اعمال مندرجه‌ى فقره (1) اين ماده مى‌گردند، علاوه بر اينكه حكم فقره (1) اين ماده در مورد آن‌ها تطبيق مى‌شود، مستوجب جزاى تأديبى نيز مى‌باشند.
3. هرگاه شخصى كه باعث اخلال نظم و امتحان گرديده، منسوب همان پوهنځى نباشد، براى تعيين جزاى دسپلينى براى اين شخص از جانب مسوولين مؤسسه‌ى تحصيلى اقدامات مقتضى صورت مى‌گيرد.
4. در مورد ارتكاب به نقل تشبث به نقل و استفاده از كتب و اوراق، يادداشت‌ها و ساير تشبثات غير مجاز و همچنان اخلال نظم و دسپلين در امتحان نهايى و مشروطى، قضاوت استاد و هيأت امتحان قاطع است.
5. هرگاه در امتحان يكى از مضامين، در عوض يك محصل، شخص ديگرى امتحان را سپرى كند، محصل و شخص متشبث (در صورتى كه محصل باشد) هر دو ناكام مطلق شمرده مى‌شوند. اما در صورتيكه شخص متشبث محصل نباشد، مطابق بند (3) همين ماده با نامبرده رفتار مى‌گردد.

ماده‌ى بيست و دوم:

وقت و چگونگى تجديد نظر بر نتيجه‌ى امتحانات نهايى و مشروطى:

1. وقت تجديد نظر توسط شوراى علمى پوهنځى تعيين مى‌گردد و حد اكثر سه روز پس از زمان اعلان نتيجه‌ى عمومى را دربر مى‌گيرد.
2. هرگاه محصل ادعاى تجديد نظر بر نتيجه‌ى امتحان تحريرش را داشته باشد، بايد درخواست عدم قناعت خويش را كتباً و بدون معطلى پس از اعلان نتيجه‌ى امتحان نهايى تا مدت سه روز به اداره‌ى پوهنځى غرض اجراآت بعدى بسپارد.
3. تجديد نظر توسط كميته‌ى امتحانات با حضور استاد مضمون و محصل ادعا كننده صورت مى‌گيرد و فيصله‌ى كميته قطعى و نهايى است.
4. در صورتى كه محصل به نتيجه‌ى بيشتر از يك مضمون قناعت نداشته باشد، اول يك مضمون به انتخاب محصل تجديد نظر مى‌گردد، در صورت گرفتن نمره‌ى بيشتر، مضمون بعدى آن مورد تجديد نظر قرار مى‌گيرد، در غير آن تجديد نظر بعدى جواز ندارد.

ماده‌ى بيست و سوم:

انفكاك مؤقت و انفكاك دايمى:

1. محصلانى به انفكاك مؤقت مواجه مى‌شوند كه در يك سمستر مطابق ماده‌ى هجدهم ناكام محسوب شوند و يا جديدالشمولانى كه در وقت معين ثبت نام نكرده باشند.
2. محصلانى به انفكاك دايمى مواجه مى‌شوند كه حكم ماده‌ى بيست و پنجم اين لايحه بالاى آن‌ها قابل تطبيق باشد و يا به خواهش خود، خود را منفك نمايند.
3. انفكاك مؤقت و دايمى توسط مديريت محصلان مؤسسه‌ى تحصيلى به مراجع ذيربط اطلاع داده مى‌شود.

ماده‌ى بيست و چهارم:

حداكثر دوره‌ى تحصيل در پوهنځى‌ها نمى‌تواند بيشتر از دو سال از دوره‌ى معينه در همان پوهنځى‌ها باشد. در صورتى كه دوره‌ى تحصيل در يك پوهنځى بيشتر از چهار سال باشد، حد اعظم دوره‌ى تحصيلى در آن پوهنځى سه سال بيشتر از مدت معينه‌ى تحصيل در همان پوهنځى بوده نمى‌تواند.

ماده‌ى يبست و پنجم:

محصلانى كه يك صنف را در طى دو سال موفقانه به پايان نرسانند و يا امكان ختم پوهنځى را در مدتى كه در ماده‌ى (24) اين لايحه پيشبينى شده، نداشته باشند، از پوهنځى به طور دايمى منفك مى‌گردند.

ماده‌ى بيست و ششم:

تأجيل:

1. محصلان بر حال در طول دوره‌ى تحصيل، صرف براى يك بار مى‌توانند تأجيل اكادميك يك ساله بگيرند. اين تأجيل در ناكامى و مدت تحصيل محاسبه نمى‌گردد.
2. اجراى تأجيل براى محصلانى كه ناشى از غيابت مواجه به محرومى اند، جواز ندارد.
3. محصلانى كه در يك سمستر، شموليت مجدد نموده اند، در عين سمستر مستحق اخذ تأجيل نمى‌باشند.

ماده‌ى بيست و هفتم:

محصلانى كه طور مؤقت منفك شده اند و يا تأجيل اكادميك گرفته باشند، الى (15) روز بعد از آغاز رسمى سمستر، بايد غرض شموليت مراجعه نمايند.

ماده‌ى بيست و هشتم:

اين لايحه پس از منظورى وزير تحصيلات عالى طى (28) ماده و حكم شماره (952) مؤرخ 22/3/1387 نأفذ است و با انفاذ آن، لايحه‌ى قبلى امتحانات و ساير اسناد مغاير اين لايحه ملغى شناخته مى‌شود.

مقدمه:

قانون اساسى افغانستان حكم مى‌كند كه دولت مؤسسات تحصيلى عالى عمومى و تخصصى را تأسيس نمايد. در اين قانون بر انكشاف برنامه‌هاى آموزشى مؤثر و متعادل تأكيد گرديده است. براى رسيدن به مؤثريت و تعادل، وزارت تحصيلات عالى بايد ميكانيزمى را براى بهبود و ارزيابى كيفيت تحصيلات عالى ايجاد كند. به همين ترتيب، استراتيژى انكشاف ملى افغانستان (ANDS) بر اهميت تحصيلات با كيفيت براى تمام افغان‌ها تأكيد نموده و در پاليسى خود ارتقاى كيفيت و استقلاليت تحصيلات عالى را در اولويت قرار داده است. به همين ارتباط، داشتن سيستم تحصيلات عالى دولتى و خصوصى با كيفيت كه جوابگوى نيازمندى‌هاى رشد و انكشاف افغانستان باشد، به صفت ديدگاه پلان ستراتيژيك ملى تحصيلات عالي (1389-1393) مطرح شده است. پلان ستراتيژيك ملى تحصيلات عالى دربر گيرنده‌ى پلان‌ها براى تأسيس اداره‌ى تضمين كيفيت و اعتباردهى مى‌باشد. وزارت تحصيلات عالى بهبود و تضمين كيفيت را در اولويت‌هاى پلان پنج ساله‌ى خود قرار داده است.

فصل اول

احكام عمومي

مبني

ماده‌اول:

اين لايحه در روشنى بند سوم و چهارم مادۀ سوم قانون مؤسسات تحصيلات عالى به منظور انكشاف و ارتقاء كيفى و اعتباردهى اكادميك مؤسسات تحصيلات عالى، حفظ و بهبود كيفيت تحصيلى به طور مؤثر و متعادل و تطبيق شاخص‌هاى كيفى و اعتباردهى به طور دوامدار در مؤسسات تحصيلات عالى افغانستان وضع شده است.

تعريفات:

ماده‌ى دوم:

1. اعتباردهى: اعتباردهى عبارت از يك روند بازنگرى بيرونى مؤسسات تحصيلات عالى و برنامه‌ها براى تضمين و بهبود كيفيت مى‌باشد كه غرض از آن حصول اطمينان از مطابقت آن‌ها با معيارهاى كيفى موجود از نگاه استادان، تدريس، تحقيق، عرضۀ خدمات و همچنان زيرساخت‌ها، اعتبار مالى، پايدارى، دست‌آوردها و مطابقت با قوانين نافذه مى‌باشد. اعتباردهى مؤسسه يا برنامه منتج به مؤفقيت مى‌گردد.
2. نامزدى به اعتباردهى: نامزدى به اعتباردهى داراى دو مرحله مى‌باشد كه شرايط هر مرحله بايد قبل از درخواست به اعتباردهى تكميل گردد. مرحلۀ دوم حاوى مقتضات بلندتر نسبت به مرحلۀ اول مى‌باشد.
4. معيارها (Criteria): عبارت از شرايط و يا نيازمندى‌هايى اند كه توسط اداره‌ى اعتباردهى و وزارت تحصيلات عالى براى نامزدى به اعتباردهى تعيين مى‌گردد. اين معيارها بيان كننده‌ى شرايطى است كه بايد در هر مرحله‌ى نامزدى (مرحله‌ى اول و يا دوم) تكميل گردد.
5. اعتباردهى مؤسسه: مؤسسه به شكل كُل از نگاه بهبود و تضمين كيفيت در محراق توجه اعتباردهى قرار مى‌گيرد تا از تطابق آن با معيارهاى كيفى موجود و مؤثريت از لحاظ استادان، تدريس، تحقيق، عرضه خدمات، زيربناها، امكانات، ادامۀ فعاليت، دست‌آوردها و انطابق با قوانين نافذ اطمينان حاصل گردد.
6. اعتباردهى برنامه: بازنگرى و ارزيابى بيرونى برنامه‌هاى تحصيلى از نگاه بهبود و تضمين كيفيت مى‌باشد تا از طريق آن با معيارهاى كيفى موجود و مؤثريت از لحاظ استادان، تدريس، تحقيق، عرضه خدمات، زيربناها، امكانات، ادامة فعاليت، دست‌آوردها و انطباق با قوانين نافذ اطمينان حاصل گردد. در اعتباردهى برنامه به برنامه‌ها و پوهنځى‌هاى معين مانند تربيۀ معلم، حقوق، طب، انجنيرى و برنامه‌هاى مسلكى توجه خاص صورت مى‌گيرد.
7. ستندردها (Standards): شرايط و نيازمندى‌هايى است كه بايد توسط مؤسسات و يا برنامه‌هاى تحصيلى جهت دريافت اعتبار از طرف اداره‌ى اعتباردهى، تكميل گردد. اين ستندرد‌ها شامل توقعات در مورد كيفيت، مؤثريت، دست‌آوردها و قابل دوام بودن يك مؤسسه و يا برنامه‌هاى تحصيلى مى‌باشد.

اعتباردهى مؤسسات تحصيلات عالى خصوصى و دولتي

ماده‌ى سوم:

تمام مؤسسات تحصيلات عالى دولتى و خصوصى، به شمول آموزش از راه دور تابع پروسه اعتباردهى قرار مى‌گيرند.

مؤسسات تحصيلات عالى خارجي

ماده‌ى چهارم:

مؤسسات تحصيلات عالى خارجى كه در افغانستان فعاليت مى‌كنند تابع پروسه اعتباردهى بوده و بايد عين معيارها و استندردهايى را كه براى مؤسسات تحصيلى دولتى و خصوصى تعيين گرديده است، تكميل نمايند. اين امر شامل مؤسسات تحصيلات عالى خارجى موجود در افغانستان، مؤسسات تحصيلات عالى خارجى كه در افغانستان داراى دفاتر هستند، مؤسسات تحصيلات عالى كه آموزش از راه دور را به وسيلۀ انترنت عرضه مى‌كنند و مؤسساتى كه براى ديگران جواز و صلاحيتى‌دهند تا از نام، تصديق‌نامه‌ها، درجۀ تحصيلى و ساير مواد مربوط به آن‌ها و هويت شان استفاده نمايند، مى‌گردد. انحراف و خلاف ورزى از اين مقررات باعث مسدود و يا جريمه شدن مؤسسه مى‌گردد.

اجازه فعاليت دوبارۀ اين مؤسسات مطابق قوانين و مقررات نافذ وزارت تحصيلات عالى مى‌باشد.

فصل دوم

ادارة تضمين كيفيت و اعتباردهي

اداره:

ماده‌ى پنجم:

ادارۀ تضمين كيفيت و اعتباردهى كه از اين به بعد به نام اداره ياد مى‌شود مسوول تضمين كيفيت و اعتباردهى مؤسسات تحصيلات عالى دولتى و خصوصى مى‌باشد. اين اداره با وزارت تحصيلات عالى و مؤسسات تحصيلات عالى به منظور تشويق در امر بهبود كيفيت كار مى‌كند. در آغاز اين اداره در چارچوب وزارت تحصيلات عالى منحيث يك ارگان مستقل فعاليت نموده و بعد از (5) الى (8) سال فعاليت كاملاً خودمختار خواهد گرديد. اين اداره داراى يك شوراى مستقل خواهد بود كه از فعاليت‌هاى آن نظارت نموده و در ارتباط به نامزدى اعتباردهى و اعتباردهى تصاميم اتخاذ مى‌نمايد. فعاليت‌هاى روزانۀ اين اداره توسط يك رييس به همكارى كارمندان مسلكى، ادارى و خدماتى پيشبرده مى‌شود. وظايف اداره‌ى مذكور شامل موارد زير مى‌گردد:

1. تشويق، ترغيب و تسريع بهبود كيفيت در مؤسسات تحصيلات عالى دولتى و خصوصى به هدف رسيدن به معيارهاى بين‌المللى در همه عرصه‌ها.
2. نظارت از روند اعتباردهى تمام مؤسسات تحصيلات عالى دولتى و خصوصى به شمول كورس‌ها، تحصيل از راه دور، برنامه‌هاى آموزشى، درجات تحصيلى، تصديق‌نامه‌ها و ساير فعاليت‌ها به سويۀ عالي.
3. ارائه معلومات و آموزش به مؤسسات تحصيلات عالى و مردم درباره‌ى خواسته‌ها، طرزالعمل‌ها و مزاياى اعتباردهي.
5. تنظيم روند انتخاب و آموزش باز نگرهاى مسلكى به اساس پاليسى‌اى كه توسط شوراى اعتباردهى تهيه مى‌گردد. انتخاب باز نگرها توسط شوراى اعتباردهى و يا كميته‌ى كه توسط وزارت تحصيلات عالى به اين منظور تعيين مى‌گردد، صورت مى‌گيرد.
6. ارائه مشوره به مؤسسات تحصيلى در مورد روند تضمين كيفيت و كمك با آن‌ها دربارۀ ايجاد كميته‌هاى تضمين كيفيت در مؤسسات مربوط و همچنان آمادگى براى ارزيابى خودى، بازديد ساحوى و ساير جوانب مربوط به روند اعتباردهي.
7. حراست از كيفيت تحصيلات عالى و تشخيص شرايط استفاده از اصلاحات اكادميك مانند پوهنتون، القاب رتب علمى و عنوانى مقامات مديريتي.
8. ثبت معلومات دربارۀ جريان پروسۀ اعتباردهى در مؤسسات تحصيلى (نامزد اعتباردهى، تفويض و يا عدم تفويض اعتبار، به حالت تعليق گذاشتن و يا مسدود نمودن مؤسسه‌ى تحصيلى) و رساندن نتايج اعتباردهى به آگاهى مردم. پاسخ به پرسش‌هاى مردم درباره‌ى اعتباردهى و تضمين كيفيت.
9. تأمين روابط با ارگان‌هاى تضمين كيفيت و اعتباردهى خارجى و استفاده از آخرين دستاوردهاى تضمين كيفيت در سطح بين‌المللي.

شوراى ادارۀ تضمين كيفيت و اعتباردهي

ماده‌ى ششم:

شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى متشكل از هفت الى نُه عضو مى‌باشد كه از ميان لست پيشنهادى مؤسسات تحصيلات عالى توسط بورد تعيين شده وزارت تحصيلات عالى، تعيين مى‌گردد.

• نامزدها توسط شوراى علمى مؤسسات تحصيلات عالى از هر صد استاد يك استاد با كسب موافقه خودشان معرفى مى‌گردند. دوسيه نامزدها كه حاوى زندگينامه، لست آثار، سوابق تحصيلى و سابقه كارى نامزدها باشد بايد ذريعه نامه رسمى رييس مؤسسه تحصيلات عالى ارائه گردد.
• اعضاى شوراى اداره اعتباردهى داراى مشخصات ذيل مى‌باشند:
1. داراى سابقه‌ى اكادميك بوده و حداقل ده سال منحيث عضو كادر علمى در مؤسسات تحصيلات عالى كار نموده باشد.
2. داراى درجه تحصيلى حداقل ماستر و رتبه علمى حداقل پوهندوى باشد.
3. به يكى از زبان‌هاى معتبر بين‌المللى آشنايى داشته باشد.
4. اشتراك در روند تضمين كيفيت را بسيج و تشويق نمايد.
5. در موارد وخيم و بهرانى توانمندى تصميم‌گيرى قاطع را داشته باشد.
6. غيرجانبدار، صادق و داراى سابقه نيك باشد.
7. درباره تضمين كيفيت و پروسه اعتباردهى آگاهى داشته و در كميسيون‌هاى ترفيعات علمى، ارزيابى اسناد علمى يا بورد علمى انسجام امور اكادميك داراى تجربه كارى باشد.
• مدت كار يك دوره شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى پنج سال مى‌باشد و يك نفر بيش از دو مرتبه به عضويت شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى انتخاب شده نمى‌تواند.
• رييس شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى از ميان اعضا، توسط اعضا براى يك سال غير قابل تمديد انتخاب مى‌شود.
• شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى از فعاليت اداره تضمين كيفيت و اعتباردهى و پروسه انتخاب باز نگرهاى مسلكى نظارت نموده درباره نامزدى به اعتباردهى، اعتباردهى، سلب اعتبار و دوره عيارسازى تصميم اتخاذ مى‌نمايد.
• فعاليت‌هاى روزمره اداره تضمين كيفيت و اعتباردهى توسط يك رييس ايكه از جانب شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى معرفى گرديده و منظورى مقام ذيصلاح را حاصل مى‌نمايد، به پيش برده مى‌شود.
• جلسات عادى شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى هر دو ماه يك مرتبه و جلسات فوق‌العاده آن به پيشنهاد رييس و تصميم اعضاى شورا داير مى‌گردد.

رييس اداره‌ى تضمين كيفيت و اعتباردهي

ماده‌ى هفتم:

• رييس اداره تضمين كيفيت و اعتباردهى داراى مشخصات ذيل مى‌باشد:
1. داراى سابقه‌ى اكادميك بوده و داراى حداقل ده سال تجربه استادى در مؤسسات تحصيلات عالى باشد.
2. داراى درجۀ تحصيلى دوكتورا و يا حداقل ماستر يا رتبۀ علمى پوهنوال و يا پوهاند باشد.
3. داراى مهارت برقرارى مناسبات نيك كارى با ساير افراد و نهادهاى ذيربط باشد.
4. به يكى از زبان‌هاى معتبر بين‌المللى آشنائى داشته باشد.
5. اشتراك در روند تضمين كيفيت را بسيج و تشويق نمايد.
6. در موارد وخيم و بحرانى توانائى تصميم‌گيرى قاطع را داشته باشد.
7. غيرجانبدار، صادق و داراى سابقۀ نيك باشد.
8. دربارۀ تضمين كيفيت و پروسۀ اعتباردهى آگاهى داشته و در كميسيون‌هاى ترفيعات علمى، ارزيابى اسناد علمى و يا بورد علمى انسجام امور اكادميك داراى تجربه كارى باشد.

• رييس ادارۀ اعتباردهى در ابتدا تحت نظر معين علمى كار نموده، اما با تشكيل شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى زير نظر شوراى مذكور فعاليت خواهد كرد. رييس ادارۀ اعتباردهى با وزير، معين‌ها، رؤساى پوهنتون‌ها و مؤسسات تحصيلات عالى خصوصى و دولتى، رؤساى پوهنځى‌ها آمريت ديپارتمنت‌ها، نهادهاى مسلكى وزارت تحصيلات عالى و مقامات عالى ساير وزارتخانه‌ها، ادارات و مؤسسات غيردولتى و مؤسسات اعتباردهى بين‌المللى روابط كارى نزديك برقرار مى‌نمايد.

وظايف رييس شعبات ادارۀ اعتباردهى قرار ذيل مى‌باشد:

1. ارتقاء و تشويق پروسۀ بهبود كيفيت در مؤسسات تحصيلات عالى دولتى و خصوصى افغانستان.
2. رهبرى كارمندان مسلكى و ادارى ادارۀ تضمين كيفيت و اعتباردهى افغانستان.
3. تشويق انكشاف فرهنگ كيفيت در تحصيلات عالي.
4. نظارت از پروسه‌ى اعتباردهى با درنظرداشت پاليسى‌هاى شورا به شمول اجازه براى درخواست اعتباردهى، نامزدى و اعتباردهى تصاميم درباره نامزدى اعتباردهى و اعتباردهى تصاميم درباره نامزدى اعتبار و اعتباردهى طبق ماده ششم توسط شورا گرفته مى‌شود.
5. اشتراك در تمام جلسات شورا بدون داشتن حق رأي.
6. مطلع ساختن مردم دربارۀ روند و مفهوم اعتباردهى، منحيث ملاك كيفيت مؤسسات تحصيلات عالي.
7. كار بمنظور از بين بردن مؤسسات تحصيلات غير معيارى كه حيثيت كارخانۀ ديپلومسازى را دارند.
8. نمايندگى از ادارۀ تضمين كيفيت و اعتباردهي.
9. تطبيق پاليسى‌هاى شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهي.
10. نظارت از آموزش (تريننگ) باز نگرهاى مسلكي
11. كار با مؤسسات تحصيلى در راستاى بهبود كيفيت
12. انتشار اطلاعيه درباره‌ى نامزدى به اعتباردهى و اطمينان در مورد اينكه اطلاعيه مذكور از طريق صفۀ انترنتى (وب سايت) ادارۀ تضمين كيفيت و اعتباردهى و مواد چاپى در دسترس مردم قرار مى‌گيرد. اطلاعيه‌ها بايد حاوى معلومات دربارۀ مؤسساتى كه برايشان اجازه داده شده است، اعتبار داده شده اند، به حالت تعليق گذاشته شده اند و يا سلب اعتبار شده اند، باشد. اطلاعيه حاوى معلومات درباره مؤسساتى مى‌باشد كه طبق فيصله شورا به خاطر كارخانه ديپلوم‌سازى بودن، جعل‌كارى و غير معيار بودن آن‌ها مسدود مى‌گردد، با ذكر دليل مسدود شدن شان.

استقلال ادارۀ تضمين كيفيت و اعتباردهي

ماده‌ى هشتم:

در ابتدا اداره تضمين كيفيت در چوكات وزارت تحصيلات عالى تحت نظر معين علمى قرار مى‌داشته باشد، با آنهم اين اداره مستقل بوده و در اتخاذ تصاميم مندرج مواد (9-13) مربوط به اعتباردهى با استقلال كامل عمل مى‌نمايد.

بودجه تضمين كيفيت و اعتباردهى توسط وزارت تحصيلات عالى تمويل مى‌گردد اما كنترول مصارف روزانه آن طبق اصول جارى حسابى دولت صورت مى‌گيرد. اين نظارت در ابتدا به خاطرى در نظر گرفته شده است تا تضمين گردد كه اداره كارش را درست آغاز نموده و از كمك مالى و ادارى براى كارايى مؤثر برخودار مى‌باشد. در پايان دوره مقدماتى كه 5 – 8 سال را دربر خواهد گرفت و با فراهم شدن زمينه فعاليت مستقل، اداره تضمين كيفيت واعتباردهى كاملاً مستقل گرديده و بودجه جداگانه خود را كه از طرف وزارت ماليه تمويل مى‌گردد، خواهد داشت. اين اداره با وزارت تحصيلات عالى از نزديك كار خواهد كرد.

فصل سوم

پروسه‌ى اعتباردهي

مراحل مربوط به روند اعتباردهي

ماده‌ى نهم:

روند اعتباردهى داراى چهار مرحله مى‌باشد:

1. كسب جواز درخواست به اعتباردهى و آغاز ارزيابى خودى: مؤسسه تحصيلات عالى اجازه‌ى درخواست به نامزد شدن به اعتباردهى را وقتى تقاضا مى‌كند كه وزارت تحصيلات عالى به طور رسمى داراى جواز فعاليت بوده و در مورد تشكيل ساختار، فعاليت اكادميك، زيربنا و تمويل خود معلومات ارائه كند. بعد از دريافت جواز مؤسسه مى‌تواند روند ارزيابى خودى خود را براى نامزدى آغاز كند.
2. نامزدى براى مرحله اول اعتباردهى: مرحله اول اعتباردهى عبارت از مرحله است كه در آن مؤسسه تحصيلات عالى نشان مى‌دهد كه تمام شاخص‌هاى مرحله اول نامزدى را تكميل نموده است. اين مرحله شامل ارزيابى خودى، ارزيابى توسط اشخاص مسلكى، گزارش و پيشنهادات باز نگرها و تصميم شوراى اعتباردهى مى‌گردد. مؤسسه تحصيلات عالى قبل از درخواست براى مرحله دوم اعتباردهى بايد يكسال را در مرحله اول سپرى نمايد، مگر اينكه در ابتدا بنابر دارا بودن معيارهاى بلندتر براى نامزدى براى به مرحله دوم اعتباردهى درخواست ارائه نموده باشد.
3. نامزدى براى مرحله دوم اعتباردهى: اين مرحله عبارت از مرحله دوم اعتباردهى است كه در آن مؤسسه ثابت مى‌سازد كه معيارهاى مرحله‌ى دوم اعتباردهى را تكميل نموده است. يك مؤسسه تحصيلات عالى در صورتى كه در آغاز بتواند معيارهاى مرحله‌ى دوم را برآورده بسازد، مى‌تواند بدون طى مرحله اول به اين مرحله نايل گردد. مؤسسه قبل از درخواست به مرحله اعتباردهى بايد يك سال را سپرى نمايد.
4. درخواست براى اعتباردهى: مؤسسه تحصيلات عالى بعد از سپرى نمودن يك سال در مرحله دوم نامزدى مى‌تواند براى اعتباردهى درخواست نمايد. اين مرحله مشتمل بر مسايل آتى مى‌باشد. ارزيابى خودى توسط خود مؤسسه جهت تثبيت اينكه آيا مؤسسه توانسته است كه معيارهاى اعتباردهى را برآورده سازد، ارزيابى ساحوى توسط گروه باز نگرى كنندگان و سفارشات مثبت آن‌ها به شوراى اعتباردهى و تصويب شورا در ارتباط به اعتباردهي.

تصاميم در مورد اعتباردي

ماده‌ى دهم:

نتايج ارزيابى براى اعتباردهى منجر به يكى از تصاميم ذيل مى‌گردد:

• تفويض اعتباردهى به مؤسسه تحصيلات عالى كه براى مدت پنج سال معتبر مى‌باشد.
• تمديد دورۀ نامزدى جهت تكميل معياره
• عدم تفويض اعتباردهي
• ناكامى در تكميل معيارها به مفهوم آنست كه به مؤسسه تحصيلى اعتبار داده نشود. هرگاه باز نگر‌هاى ساحوى به اين نتيجه برسند كه مؤسسه تحصيلات عالى در يك مدت معين مى‌تواند معيارهاى اعتباردهى را تكميل نمايد براى مدت (18) ماه برايش مهلت داده مى‌شود. در حالات ضعف شديد مؤسسه بلادرنگ مسدود مى‌گردد.

مؤسسه كه به آن تمديد داده شده، هرگاه طى (18) ماه معيارها را تكميل كرده نتواند، نيز مسدود گرديده و يا توسط شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى تحت ادارۀ يك مؤسسه اعتبار داده شده قرار مى‌گيرد. فيصله دربارۀ اعتباردهى مبنى بر راپور ارزيابى خودى و بازديد ساحوى از مؤسسه توسط شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى صورت مى‌گيرد. راپور و سفارشات تيم باز نگرهاى ساحوى توسط شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى كه تصميم گيرنده نهائى مى‌باشد بررسى مى‌گردد.

سلب اعتبار

ماده‌ى يازدهم:

هرگاه يك مؤسسه‌ى اعتبار داده شده معيارهاى معينه را در طول (5) سال حفظ كرده نتواند. اداره اعتباردهى به شوراى اعتباردهى پيشنهاد مى‌»مايد تا يك تيم ارزيابى كننده براى مطالعه وضعيت به مؤسسه اعزام گردد. هرگاه معلوم گردد كه مؤسسه نتوانسته معيارهاى معينه را حفظ نمايد يا به آن الى مدت (9) ماه مهلت داده شود و يا در صورت شديد بودن ناتوانائى مسدود مى‌گردد.

اعتباردهى مجدد

ماده‌ى دوازدهم:

چون هر بار اعتباردهى براى پنج سال مى‌باشد، ارزيابى براى اعتباردهى مجدد در جريان سال پنجم صورت مى‌گيرد و از تاريخ ختم دوره اعتباردهى قبلى محاسبه مى‌گردد.

اعتراض به فيصله‌ى شوراى اعتباردهي

ماده‌ى سيزدهم:

اعتراض در برابر فيصلۀ شوراى اعتباردهى بر مبناى قانون صورت گرفته مى‌تواند.

باز نگرى مسلكي

ماده‌ى چهاردهم:

بازنگرى مسلكى عبارت از بازنگرى و ارزيابى بيرون مؤسسه‌يى مى‌باشد كه در آن كيفيت و مؤثريت برنامه‌هاى علمى، كاركنان، ساختار و دستاورد‌هاى يك مؤسسه توسط يك تيم بيرون مؤسسه‌يى كه در رشته و سيستم تحصيلات عالى تخصص و تبحر داشته باشد، قرار ذيل مورد بازنگرى و ارزيابى مى‌گردد:

1. هيئت باز نگرى مسلكى كه از طرف ادارۀ اعتباردهى توظيف مى‌گردد، از مؤسسه تحصيلات عالى مورد نظر بازديد به عمل مى‌آورد. هيئت متذكره مشتمل بر سه تا پنج عضو مى‌باشد كه متناسب به تعداد پوهنځى‌ها و ديپارتمنت‌هاى مؤسسه مورد ارزيابى تعيين مى‌گردد. اين هيئت از مؤسسه جهت ارزيابى بازديد به عمل آورده و ارزيابى خودى آنرا باز نگرى مى‌كند.
2. هيئت مؤظف بر اساس يافته‌هاى خود، به شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى، سفارش نامزدى به اعتباردهى، نيل و يا عدم نيل به اعتباردهى، تمديد دوره نامزدى و يا اعتباردهى مجدد مى‌ نمايد. گزارش از بازديد ساحوى محرم بوده و صرف تصاميم شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى به اطلاع عامه رسانيده مى‌شود.
3. انتخاب باز نگر‌هاى مسلكى: باز نگرهاى مسلكى بر اساس تخصص رشتوى، تجارب، شهرت نيك و صداقت و بى‌طرف بودن آن‌ها انتخاب مى‌شوند.
4. آموزش باز نگرها: همه باز نگرها بايد قبل از اعزام به ساحه دوره آموزشى را سپرى نمايند. دوره آموزشى معمولاً شامل يك وركشاپ يك الى دو روزه مى‌شود كه جهت آشنائى با معيارها و ستندردها براى نامزدى به اعتباردهى و اعتباردهى، طرز برخورد هنگام بازديد از محل رازدارى و معيارهاى اخلاقى در رابطه به تضمين كيفيت داير مى‌گردد. بازنگرها بايد با رعايت دقيق پاليسى عدم تعارض منافع انتخاب شوند. باز نگر نبايد براى بازديد به مؤسسه كه به آن منسوب است و يا توسط آن معرفى گرديده فرستاده شود. باز نگر بايد فارغ التحصيل مؤسسه ديگرى بوده و هيچ گونه علايق شخصى و مادى با موسسه كه بازرسى مى‌شود، نداشته باشد. طور مثال همسر، اقارب و يا اطفال باز نگر در مؤسسه مذكور موجود نبوده و با آن كدام قرارداد و يا رابطه مالى نداشته باشد.

ارزيابى خودى

ماده‌ى پانزدهم:

هر مؤسسه بعد از درخواست و دريافت اجازه نامزدى براى اعتباردهى از اداره تضمين كيفيت و اعتباردهى يك ارزيابى خودى مؤسساتى را از پوهنځى‌ها، برنامه‌ها و زيربنا و دستاوردهاى خويش انجام مى‌دهد تا دانسته شود كه آيا معيارهاى تعيين شده توسط اداره تضمين كيفيت و اعتباردهى را برآورده ساخته مى‌تواند؟ اين ارزيابى خودى توسط مؤسسه به منظور آماده شدن براى بازديد ساحوى باز نگرهاى متخصص بيرونى تضمين كيفيت و اعتباردهى انجام مى‌ىابد (به مادۀ 14 مراجعه شود). بعد از انجام ارزيابى خودى گزارش ارزيابى مذكور كه حاوى يافته‌ها در رابطه به معيارهاى تعيين شدۀ ادارۀ اعتباردهى مى‌باشد تهيه مى‌گردد. ارزيابى خودى برنامه در تعداد محدود از رشته‌ها مانند تربيۀ معلم، طب و حقوق منحيث جز اعتباردهى برنامه صورت مى‌گيرد.

بازديد ساحوى

ماده‌ى شانزدهم:

بعد از تكميل گزارش ارزيابى خودى، ادارۀ تضمين كيفيت و اعتباردهى هيئت باز‌‌ نگرها را به مؤسسه مى‌فرستد. ارزيابى در اين مرحله توسط باز نگرها صورت مى‌گيرد كه شامل مرور گزارش ارزيابى خودى مؤسسه، مصاحبه با استادان، شاگردان، كارمندان و آمران و همچنان بررسى ساختار و مؤثريت مؤسسه و برنامه‌هاى آن مى‌گردد. البته اين ارزيابى به اساس طرزالعمل‌هايى كه توسط اداره‌ى تضمين كيفيت و اعتباردهى و وزارت تحصيلات عالى تهيه گرديده است، صورت خواهد گرفت. در نتيجه بازديد ساحوى يك گزارش همراه با سفارشات به شوراى تضمين كيفيت و اعتباردهى دربارۀ نامزدى اعتباردهى، اعتباردهى و اعتباردهى مجدد ارايه مى‌گردد.

فيس

ماده‌ى هفدهم:

ادرۀ تضمين كيفيت و اعتباردهى صلاحيت دارد، به خاطر تأمين مصارف بازديد ساحوى در مطابقت با قوانين، مقررات و طرزالعمل‌هاى وزارت تحصيلات عالى از خدمات خود فيس اخذ نمايد.

فصل چهارم

احكام متفرقه

كميته‌هاى تضمين كيفيت مؤسساتى

ماده‌ى هجدهم:

تمام مؤسسات تحصيلات عالى بايد در مربوطات خود براى نظارت و تسهيل بهبود كيفيت، كميتۀ تضمين كيفيت داشته باشند. رياست كميته را معاون علمى مؤسسه (و يا معادل آن) به عهده مى‌گيرد. اعضاى كميته متشكل از (5-9) عضو به نمايندگى از رشته‌هاى عمده به انتخاب شوراى علمى مؤسسه مى‌باشد. تمام اعضاى كميته بايد اشخاص فعال و برجسته در تدريس، تحقيق و عرضۀ خدمات باشند. اكثريت اعضاى كميته بايد داراى رتب پوهاندى و پوهنوالى بوده و بقيه پوهندوى و پوهنمل مى‌باشند. به منظور ارزيابى خودى پوهنځى‌ها و ديپارتمنت‌هاى فارغ ده، كميته‌هاى فرعى تشكيل مى‌شوند كه تحت نظر كميته تضمين كيفيت مؤسسات فعاليت مى‌نمايند.

تدابير انتقالي

ماده‌ى نزدهم:

تا تصويب قانون مؤسسات تحصيلات عالى و راه‌اندازى پروسه‌ى اعتباردهى، وزير تحصيلات عالى كميته‌ى اعتباردهى و تضمين كيفيت را تعيين خواهد نمود تا كه با پوهنتون‌ها و مؤسسات تحصيلات عالى جهت مساعد ساختن زمينه براى تضمين كيفيت و اعتباردهى به شمول ارزيابى خودى مؤسساتى و ارزيابى خودى برنامه‌يى و ديگر پروسه‌هاى مربوط به تضمين كيفيت و اعتباردهى كار نمايد. اين كار مى‌تواند كه شامل تهيۀ رهنمودها و دستورالعمل‌ها براى ارزيابى خودى و معيارهاى متوقعه براى كيفيت مؤسسات تحصيلات عالى باشد. اعضاى اين كميته بعداً به عضويت شوراى اعتباردهى و تضمين كيفيت نايل شده مى‌‌توانند.

آغاز پروسه

ماده‌ى بيستم:

تمام مؤسسات تحصيلات عالى كه حداقل يك دوره فراغت داده باشند طى دو سال اول انفاذ اين لايحه به صورت داوطلبانه و بعد از دو سال به صورت اجبارى شامل پروسه اعتباردهى مى‌شوند. موسسات تحصيلات عالى كه دو سال بعد از انفاذ اين لايحه به مرحله فارغ دهى مى‌رسند، در اولين سال تابع شموليت اجبارى به پروسه اعتباردهى مى‌باشند.

ماده‌ى بيست و يكم:

اين لايحه در چهار فصل و بيست و يك ماده ترتيب گرديده و بعد از منظورى وزير تحصيلات عالى نافذ مى‌گردد.

لايحه‌ى نظم و دسپلين

مقدمه:

پوهنتون‌ها و مؤسسات تحصيلات عالى حريم‌هاى آموزشى عالى و اكادميك اند، كه با استعدادترين جوانان كشور را براى كسب تخصص و آموزش عالى پرورش مى‌دهند تا وطن خويش را در ابعاد اجتماعى، فرهنگى، مديريتى به سوى رفاه و ترقى سوق دهند. استادان و دانشجويان به عنوان قشر پيشآهنگ جامعه‌ى خويش مسووليت دارند كه در پهلوى تدريس و آموختن علوم تخصصى، تبارز دهنده‌ى كركتر‌هاى سالم اجتماعى نيز باشند. رعايت نظم اكادميك و حفاظت شاخصه‌هاى كركتر اكادميك يكى از الزامات اساسى در محيط پوهنتون‌ها و مؤسسات تحصيلات عالى به شمار مى‌رود. هرگونه رفتارى كه باعث اختلال نظام اكادميك، نقض حقوق ديگران و امنيت گردد، غير قابل قبول است و بايد كه در قبال آن تصاميم جدى اتخاذ گردد. بنابر اين لازم است كه مسايل مربوط به عدم رعايت نظم اكادميك و نقض اصول‌هاى شناخته شده در محيط پوهنتون‌ها و نهادهاى تحصيلى، كل يك لايحه‌ى رهنمودى ذيلاً مورد اجرا قرار گيرد، تا هم شفافيت و همآهنگى در تصميم‌گيرى‌ها موجود باشد و هم از تصاميم سليقه‌اى در چنين موارد جلوگيرى گردد.

فصل اول

تخلفات بزرگ

ماده‌ى اول:

رشوه‌ستانى، اختلاس، تجاوز جنسى، استفاده‌ى نامشروع از موقف، دزدى و ديگر اعمال جرمى، اعمالى اند كه بر علاوه‌ى سپردن آن به مراجع عدلى و قضايى كشور، مى‌توانند كه باعث اخراج موقتى و يا دايمى شخص از محيط اكادميك گردند.

ماده‌ى دوم:

تصويب مجازات در مورد تخلفات ذكر شده در فوق، از طرف شوراى علمى مؤسسه‌ى تحصيلى مربوطه صورت مى‌گيرد كه آيا اخراج مؤقتى باشد يا دايمي.

فصل دوم

سلوك ضد اجتماعي

ماده‌ى سوم:

سلوك‌هاى ضد اجتماعى شامل موارد زير مى‌باشد:

1. تعرض شخصى، اذيت جنسى، هتاكى، آسيب رسانيدن به ملكيت و دارايى‌هاى عامه و اختلال مراسم و برنامه‌هاى علمى، اجتماعى و فرهنگي.
2. تخطى از طرزالعمل، لوايح، قوانين و مقررات پوهنتون‌ها، مانند: مقرره‌ى ليليه‌ها، لايحه‌ى امتحانات و يا استفاده بدون مجوز از امكانات و وسايل نهادهاى تحصيلي.
3. اختلال و برهم زدن تدريس، تحقيق، مديريت و نظم اداري.
4. تهديد و آوردن فشار به ديگران و يا هر عملى كه باعث به خطر انداختن سلامت فزيكى و روانى، امنيت شخصى و ديگران در پوهنتون‌ها و نهادهاى تحصيلى گردد.
5. دامن زدن به تعصبات قومى، زبانى و فرقه‌ىي.
6. فروش، استفاده و یا حمل و نقل مواد مخدر، مشروبات الكولى و يا هرچيز نشه‌آور و خطرناك، قمار و بازى‌هاى غير قانونى در محيط پوهنتون‌ها و ليليه‌ها.
7. داشتن، فروش، حمل و نقل و پخش هر نوع سلاح، مواد آتش‌زا، انفجارى و يا داشتن هر چيزى كه بتواند به حيث اسلحه به كار رود و يا هر چيز خطرناك كه قانوناً ممنوع اعلان شده باشد، در محيط پوهنتون‌ها، نهادهاى تحصيلى و ادارات.
8. اعمال اخلال‌گرانه و سرپيچى از رهنمودهاى قانونى مسوولين پوهنتون‌ها در اجراى وظايف.
9. سرپيچى عمدى و آگاهانه از دستورهاى مسوولين امنيتى و بى‌پروايى در رانندگى و توقف در جايگاه‌هاى غير مجاز در محيط پوهنتون‌ها.

ماده‌ى چهارم:

متخلف حسب احوال در ماده‌ى سوم اين لايحه با ملاحظه‌ى جدى بودن تخلف و تكرار قرار ذيل تأديب مى‌گردد:

توصيه، اخطار، تنزيل موقف، تبديلى و اخراج از تحصيل و وظيفه به تصويب شوراى علمى مؤسسه.

فصل سوم

تخلفات اكادميكي

ماده‌ى پنجم:

1. سوء استفاده از آثار علمى و فكرى مؤلفين ديگر مانند: نقل همه يا يك بخش از آثار ديگران به نام خود در تهيه‌ى وظايف خانگى، نوشتن مقالات، مونوگراف‌ها، رساله‌ها، تيزس‌هاى ماسترى و دكتورا و يا تأليفات كتب درسى و تهيه‌ى مواد درسي.
2. استعمال نظريات، مفكوره‌ها و تجارب ديگران بدون استيذان مؤلف و يا بدون معرفى منبع و يا مأخذ و استعمال آن با تغيير جملات و يا عبارات ديگر.
3. ارائه احصائيه و معلومات غير دقيق و ساختگى از نتايج تحقيقات علمى وظايف سپرده شده‌ى اكادميك.
4. هر نوع ساخته‌كارى و تقلب و حق تلفى در نتايج امتحانات، تصرف در اسناد رسمى، تعديل و يا تبديل نمرات مضامين (كم كردن يا اضافه كردن قصدى)، ساخته‌كارى در امضاء مسوولين مؤسسات تحصيلى و ساير اعمالى كه غرض كسب امتياز و استفاده‌ى نامشروع به كار مى‌روند.
5. جعل اسناد، اغفال، تقلب و فريبكارى اسناد و يا استفاده بدون مجوز از اسناد، مدارك و وسايل پوهنتون به قصد سوء استفاده.
6. هر نوع اقدام و عمل نقل از قبيل تبادله‌ى سوالات با ديگران، قبل يا در جريان امتحان و يا انتقال سرى و پنهانى وسايل تخنيكى و مخابراتى و نشراتى غرض نقل كردن به شخص ديگر، تا به عوض كسى ديگر امتحان بدهد.
7. حضور در امتحان به عوض شخص ديگر و يا اجازه دادن به شخص ديگر تا به عوض كس ديگر امتحان بدهد.
8. استفاده‌ى غير قانونى از وسايل كمپيوترى و الكترونيكى غرض راه يافتن به معلوماتى كه صرف مربوط به مؤسسه و يا يك شخص معين مى‌گردد.
9. سوء استفاده از امكانات و وسايل تكنالوژى معلوماتى مربوط به فاكولته‌ها، ادارات و پوهنتون‌ها از قبيل دسترسى به سايت‌هاى مبتذل و مغاير شئونات اسلامى و فرهنگى و يا ايجاد و اشاعه‌ى آن‌ها.

ماده‌ى ششم:

از آنجايى كه خلاف رفتارى‌هاى اكادميك باعث خدشه‌دار شدن ارزش‌هاى اكادميك و مسلكى مى‌گردند و ضوابط علمى مورد احترام و اعتماد جامعه را مورد شك و ترديد قرار مى‌دهند، برخورد جدى با چنين موارد يكى از تعهدات انصراف ناپذير هر مؤسسه‌ى تحصيلى به شمار مى‌رود. مجازات مربوط به تخلفات اكادميك مندرج ماده‌ى پنجم اين لايحه كه شامل از سرگيرى پروژه، توصيه، اخطار، تبديلى، تعليق، محروميت و حتى اخراج مى‌گردد، در شوراى علمى هر فاكولته و يا شوراى علمى مؤسسه‌ى تحصيلى مربوطه مطرح و تصويب مى‌گردد.

ماده‌ى هفتم:

فيصله نهايى مرجع تصميم گيرنده رسماً به اطلاع متهم و متهم‌عليه رسانيده مى‌شود. عريضه‌ى تجديد نظر درباره‌ى فيصله مذكور از تاريخ صدور تا آخر روز دهم به دفتر رييس مؤسسه‌ى مربوطه و يا دفتر وزير تحصيلات عالى داده مى‌شود.

ماده‌ى هشتم:

تخلفات، تخطى‌ها و جرايمى كه در اين لايحه اقامه نشده است، حسب صواب ديد وزير تحصيلات عالى به شوراى رهبرى و يا شوراى عالى اين وزارت مطرح و تصاميم مقتضى اتخاذ مى‌گردد.

ماده‌ى نهم:

تصويب مندرج مواد دوم، چهارم، ششم و هشتم اين لايحه پس از منظورى وزير تحصيلات عالى تطبيق مى‌گردد.

ماده‌ى نهم:

تصويب مندرج مواد دوم، چهارم، ششم و هشتم اين لايحه پس از منظورى وزير تحصيلات عالى تطبيق مى‌گردد.

ماده‌ى دهم:

اين لايحه در سه فصل و ده ماده پس از منظورى وزير تحصيلات عالى نافذ مى‌باشد اين لايحه به اثر حكم شماره (4559) مورخ 17/12/1387 وزير تحصيلات عالى نافذ گرديده است.

مقدمه:

این لایحه به منظور تنظیم موثر روند تبدیلی محصلان در مؤسسات تحصیلات عالی کشور وضع گردیده است.

فصل اول

تبدیلی های محصلان پوهنتون ها و مؤسسات تحصیلات عالی دولتی روزانه

ماده اول:

چون در وقت اخذ امتحان کانکور به شاگردان وقت و صلاحیت داده میشودتا با دقت فکر نموده،پوهنځی و پوهنتون مورد علاقه خود را انتخاب نمایند. بناءً حق تبدیلی در داخل مؤسسه تحصیلی و یا از یک نهاد تحصیلی به نهاد تحصیلی دیگر را ندارند.

ماده دوم:

تبدیلی محصلان اناث که صنف اول را موفقانه سپری نموده اند از یک مؤسسه تحصیلی به مؤسسه تحصیلی دیگر تحت شرایط زیر صورت می گیرد.

1. ارائه درخواست (تکمیل فورم تبدیلی ).
2. اجرای تبدیلی صرف به عین رشته، صنف و سمستر.
3. موجودیت موافقه هر دو واحد تحصیلی.
4. تکمیل نمودن نمره معیاری کانکور رشته تحصیلی در همان سال مؤسسه که در آن تبدیلی صورت می گیرد.
5. داشتن حق ادامه تحصیل مطابق لایحه امتحانات.

فصل دوم

تبدیلی های محصلان پوهنتون ها و مؤسسات تحصیلی عالی دولتی شبانه

ماده سوم:

تبدیلی محصلان از بخش شبانه به بخش روزانه صورت گرفته نمی تواند.

ماده چهارم:

تبدیلی محصلان از بخش روزانه به شبانه تحت شرایط ذیل صورت می گیرد:

1. ارائه درخواست ( تکمیل فورم تبدیلی ).
2. موجودیت موافقه هر دو بخش تحصیلی.
3. موجودیت رشته تحصیلی مورد تبدیلی در بخش شبانه.
4. اجرای تبدیلی صرف به عین رشته، صنف و سمستر تحصیلی در عین نهاد تحصیلی ولایت مربوطه.
5. داشتن حق ادامه تحصیل مطابق لایحه امتحانات.

فصل سوم

تبدیلی محصلان مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی

ماده پنجم:

تبدیلی محصلان در داخل مؤسسه تحصیلی خصوصی از یک رشته به رشته دیگر و هم چنان محصلان جدیدالشمول الی ختم یک سمستر از یک موسسه تحصیلی به مؤسسه تحصیلی خصوصی دیگر صورت گرفته نمی تواند.

ماده ششم:

محصلان که در صنوف بالاتر از یک مؤسسه تحصیلی به مؤسسه تحصیلی دیگر تبدیل میگردند الی تکمیل یک سمستر حق تبدیلی دوم را ندارند.

ماده ششم:

محصلان که در صنوف بالاتر از یک مؤسسه تحصیلی به مؤسسه تحصیلی دیگر تبدیل میگردند الی تکمیل یک سمستر حق تبدیلی دوم را ندارند.

ماده هفتم:

تبدیلی محصلان از مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی به مؤسسات تحصیلات عالی دولتی مجاز نیست.

ماده هشتم:

تبدیلی محصلان از مؤسسات تحصیلات عالی دولتی به مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی تابع شرایط زیر است:

1. ارائه درخواستی ( تکمیل فورم تبدیلی ).
2. موجودیت موافقه هر دو واحد تحصیلی.
3. اجرای تبدیلی صرف به عین رشته، صنف و سمستر تحصیلی.
4. داشتن حق ادامه تحصیل مطابق لایحه امتحانات.

ماده نهم:

تبدیلی محصلان از یک مؤسسه تحصیلی خصوصی به مؤسسه تحصیلی خصوصی دیگر تابع شرایط زیر است:

1. ارائه درخواستی ( تکمیل فورم تبدیلی ).
2. موجودیت موافقه هردو واحد تحصیلی.
3. اجرای تبدیلی صرف به عین رشته، صنف و سمستر تحصیلی.
4. داشتن حق ادامه تحصیل مطابق لایحه امتحانات.

ماده دهم:

محصلان مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی در جریان تحصیل صرف حق دو بار تبدیلی را دارند.

فصل چهارم

تبدیلی محصلان افغانی از موسسات تحصیلات عالی خارج مرز

ماده یازدهم:

تبدیلی محصلان افغانی از مؤسسات تحصیلات عالی خارج مرز کشور به مؤسسات تحصیلات عالی داخل کشور تابع شرایط ذیل است:

1. محصل حق ادامه تحصیل را در رشته مربوطه داشته باشد.
2. تبدیلی محصل به اساس عذر معقول و تائید نماینده گی سیاسی افغانستان در کشور مربوطه و وزارت امور خارجه در داخل کشور باشد.
3. مؤسسه تحصیلی که محصل از آن تبدیلی می خواهد، دارای اعتبار اکادمیک باشد.

ماده دوازدهم:

محصلان که از طریق بورسیه های دولتی و گروپی به خارج از کشور تحصیل می نمایند، تبدیلی شان مجاز نمی باشند.

ماده سیزدهم:

اسناد ارائه شده غرض تعین معادلت و ادامه تحصیل به کمیسیون ارزیابی اسناد علمی در ریاست انسجام امور اکادمیک راجع و متعاقباً از طریق ریاست امور محصلان طی مراحل می گردد.

1. محصلان که در خارج از کشور در مؤسسات تحصیلی خصوصی تحصیل مینمایند، بعد از طی مراحل اسناد و معادلت به مؤسسات تحصیلی خصوصی در داخل کشور در ولایت مربوطه معرفی میگردند.
2. محصلان که در خارج از کشور در مؤسسات تحصیلی دولتی تحصیل مینمایند، بعد از طی مراحل اسناد و معادلت به مؤسسات تحصیلی دولتی در داخل کشور معرفی میگردند.
3. اولادهای محصل دیپلومات های افغانستان در خارج از کشور، بعد از ختم ماموریت و برگشت به افغانستان با در نظرداشت اسناد مؤثق ومعتبر تائید شده از طریق وزارت امور خارجه، بعد از طی مراحل و معادلت از طریق ریاست انسجام امور اکادمیک، از طریق ریاست امور محصلان در عین رشته، صنف و سمستر به پوهنتون ها و موسسات تحصیلات عالی دولتی معرفی میگردند.

فصل پنجم

احکام متفرقه

ماده چهاردهم:

تمام تبدیلی های شامل این لایحه در مؤسسات تحصیلی دولتی صرف سال یک مرتبه در ایام رخصتی های زمستان ( ماه جدی و دلو ) و در مؤسسات تحصیلی خصوصی سال دو بار در ختم هر سمستر طی مراحل می گردد.

علاوتاً تبدیلی از یک ولایت گرمسیر به ولایت دیگر گرمسیر صرف در ماه اسد، طی مراحل میگردد.

ماده پانزدهم:

تبدیلی های محصلان شامل این لایحه توسط کمیسیون به ترکیب ذیل صورت می گیرد:

1. معین امور محصلان به حیث رئیس کمیسیون.
2. رئیس امور محصلان به حیث عضو.
3. رئیس موسسات تحصیلات عالی خصوصی به حیث عضو.
4. رئیس ارتباط پوهنتون ها به حیث عضو.

نوت:

در تبدیلی های موسسات تحصیلات عالی دولتی، رئیس امور محصلان و در تبدیلی های مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی، رئیس مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی به حیث منشی کمیسیون انجام وظیفه می نمایند.

ماده شانزدهم:

الف- محصلان اناث که به اساس ازدواج تقاضای تبدیلی را می نمایند، باید افزون به تکمیل شرایط وضع شده در این لایحه ، بدون در نظرداشت نمره معیاری کانکور،برویت اسناد موثق رسمی مبنی بر ازدواج در زمان معین تبدیلی ها طی مراحل میگردد.

ب- تبدیلی محصلان اناث به اساس تبدیلی رسمی وظیفه پدر یا متکفل فامیل با ارائه اسناد موثق با تائیدی شخص اول ( وزیر یا معین ) اداره مربوطه با تکمیل شرایط وضع شده در این لایحهبدون در نظرداشت نمره معیاری کانکور در زمان معین تبدیلی ها طی مراحل میگردد.

ماده هفدهم:

اجراات و طی مراحل تبدیلی های مؤسسات تحصیلات عالی دولتی از طریق ریاست امور محصلان و از موسسات تحصیلات عالی خصوصی از طریق ریاست مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی صورت می گیرد.

ماده هژدهم:

تبدیلی از مؤسسات تحصیلات نیمه عالی به مؤسسات تحصیلات عالی مجاز نیست و از مؤسسات عالی به نیمه عالی در صورت موافقه وزارت های ذیربط صورت گرفته میتواند.

ماده نزدهم:

تبدیلی از مؤسسات تحصیلات عالی کابل به مؤسسات تحصیلات عالی ولایات و از ولایات به ولایات مطابق اصول مندرج این لایحه صورت گرفته می تواند.

ماده بیستم:

تبدیلی از مؤسسات تحصیلات عالی ولایات به کابل مجاز نیست به استثنای موارد که برای قشر اناث در ماده شانزدهم پیش بینی گردیده است.

ماده بیست و یکم:

در صورت تبدیلی، محصل مکلف به تکمیل مضمون یا مضامین کمبود در جریان تحصیل طبق لایحه می باشد.

ماده بیست ودوم:

این لایحه در پنج فصل و بیست و دو ماده ترتیب گردیده و بعد از تاییدی شورای رهبری وزارت تحصیلات عالی نافذ است، با انفاذ این لایحه، لایحه ی قبلی تبدیلی ها و سایر اسناد مغایر این لایحه ملغی شناخته می شود.

لايحه‌ى سيستم كريديت مؤسسات تحصيلات عالى افغانستان براى دوره‌ى ليسانس

مقدمه:

سيستم كريديت امروز به حيث يك سيستم مؤثر و پيشرفته‌ى تحصيلى در اكثر كشور‌هاى جهان مورد پذيرش و تطبيق مى‌باشد. در جريان بازسازى سيستم تحصيلات عالى در كشور و گسترده‌گى روز افزون ارتباطات اكادميك پوهنتون‌ها و مؤسسات تحصيلات عالى كشورهاى مختلف، نياز مبرم ديده مى‌شود تا اين سيستم به صورت مؤفقانه تطبيق و چالش‌هاى عمده در فراراه آن مرفوع گردد. هدف اساسى تطبيق و كاربرد اين سيستم آن است تا فعاليت و سهم‌گيرى محصل در جريان عمليه‌ى آموزش بيشتر انكشاف و تقويت گردد و سيستم تحصيلات عالى در كشور با معيارهاى جهانى همخوانى كسب كند، زيرا اين سيستم انعطاف پذيرتر است و فرصت‌هاى بيشتر و بهترى را براى محصل فراهم مى‌كند. در اين سيستم فرصت‌هاى واقعى در جهت صرفه‌جويى وقت و پيشرفت سريع براى محصلان كوشا فراهم مى‌گردد و معيارهاى دقيق فعاليت و مساعى محصلان بكار گرفته مى‌شود. در اين سيستم مسووليت‌ها و فعاليت‌هاى استادان نيز بيشتر هدفمند گرديده و به رشد توانايى‌هاى علمى و عملى شاگردان معطوف مى‌گردد. در سيستم كريديت تسهيلات و امكانات در فراگيرى دانش به گونه‌اى فراهم مى‌شود كه هم از لحاظ وقت، هم از نظر شيوه و هم از نظر نرخ اقتصادى توانايى‌هاى محصل در نظر گرفته مى‌شود، چنانچه؛ يك محصل مى‌تواند به اندازه‌يى كه توان فكرى، مالى و يا زمانى دارد درس‌هايش را عيار سازد. محصل مى‌تواند مقدار كريديت‌هايش را به مؤسسه‌ى ديگر آموزشى انتقال و بالاخره در صورت ناكامى تنها درس‌هايى را دوباره بگيرد كه در آن ناكام مانده است، نه تمام سمستر و سال آموزشى را و آن هم با همآهنگى دوطرفه با مؤسسه‌ى مربوطه. لازم است شيوه‌هاى كهنه و كليشه‌اى پيشبرد درس‌ها مورد بازنگرى قرار گيرد و از اتكاى محض بالاى يك كتاب درسى انصراف به عمل آيد و محصلان به مطالعات اضافى تشويق گردند. (ضميمه شماره 2) بايد وظيفه‌ى استادى به وظيفه‌ى تمام وقت هر عضو كادر علمى پوهنتون‌ها مبدل گردد. بايد در تمام ديپارتمنت‌ها سيستم منظم ارزيابى و بازنگرى مواد درسى و روش اتخاذ تدابير اضافى جهت ارتقاى سطح فعاليت‌هاى علمى آن‌ها معمول گردد. شيوه‌هاى مؤثر برقرارى و تحكيم روابط اكادميك و همكارى علمى ميان ديپارتمنت‌هاى مختلف پوهنځى ها به وجود آيد تا محصلان براى تكميل نصاب رنامه‌ى درسى خويش بتوانند از تنوع انتخاب مستفيد شوند. بدون ترديد، لايحه‌ى جديد مكلفيت اكادميك اعضاى كادر علمى مؤسسات تحصيلات عالى، گام مؤثر ديگرى در اين راستا تلقى مى‌گردد.

تعريفات:

الف: كريديت (امتياز/اعتبار Credit):

كريديت يك واحد درسى است كه بر اساس آن نصاب دوره‌ى تحصيلى با تفكيك سمسترها و همچنان سهم هر مضمون در نصاب مذكور تعيين مى‌شود. يك كريديت (16) ساعت درسى و يا معادل آن در يك سمستر مى‌باشد.

ب- مضامين اساسى Basic Subjects:

به مضامينى گفته مى‌شود كه آموزش آن‌ها براى ورود به اصل رشته لازمى مى‌باشد و تهداب معلومات اختصاصى را تشكيل مى‌دهد

ج- مضامين حتمى تخصصى Compulsory professional subjects:

به مضامين رشته‌اى گفته مى‌شود كه ضرورت حتمى و غير قابل تعويض رشته‌ى تخصصى را مى‌سازد. در بعضى پوهنتون‌ها اين مضامين، رشته‌ى اصلى را تشكيل مى‌دهد.

د- مضامين اختيارى Optional subjects:

به مضامينى گفته مى‌شود كه محصل از ميان چند انتخاب يا بديل كه به نحوى از انحأ به رشته‌ى تحصيلى شاگرد ارتباط داشته و توسط پوهنځى در پروگرام تحصيلى گنجانيده شده باشد، يك يا چند مضمون آنرا انتخاب مى‌نمايد. تعيين مضامين اختيارى مربوط به ديپارتمنت بوده كه بعد از تأييد شوراى علمى پوهنځى انتخاب مى‌گردد.

هـ – مضامين پوهنتون شمول:

عبارت از مضامينى است كه در تمام پوهنځى‌هاى مؤسسات تحصيلات عالى تدريس مى‌گردد (ثقافت اسلامى، تاريخ معاصر، لسان خارجى، حفاظت محيط زيست، كمپيوتر) و تدريس مضمون تربيت بدنى در پوهنځى‌هاى غير مسلكى اختيارى مى‌باشد.

و- شماره‌ى رمز (كود نمبر Code No):

نشانه‌اى متشكل از اعداد و حروف است كه براى شناسايى هر مضمون و ارتباط آن با ديپارتمنت، پوهنځى و مضمون معين به كار مى‌رود.

ز- هر سال تحصيلى شامل دو سمستر مى‌باشد و هر سمستر بدون امتحانات (16) هفته‌ى درسى را دربر مى‌گيرد. به اين ترتيب يك كريديت برابر (16) ساعت درسى (50) دقيقه‌اى در يك سمستر و يا يك ساعت (50) دقيقه اى در هفته مى‌باشد. دو ساعت تطبيقات و يا لابراتوار و يا سه ساعت ستاژ يعنى كار ساحوى معادل يك ساعت درسى محاسبه مى‌شود.

مضامين اساسى، تخصصى، اختيارى و پوهنتون شمول، تعداد كريديت و كودنمبر نوعيت پايان‌نامه مانند مونوگراف، ديپلوم و سيمينار در پلان تعليمى گنجانيده مى‌شود.

اساسات:

ماده‌ى اول:

1. دوره‌ى ليسانس در مؤسسات تحصيلات عالى افغانستان حد اوسط چهار سال (ماده‌ى 25 و 27) و دوره‌ى ماسترى يك و نيم الى دو سال مى‌باشد اما يك محصل مى‌تواند زودتر و يا ديرتر آن را تكميل نمايد.
2. سال‌هاى تحصيلى براى پوهنځى‌هاى علوم طبى و تخنيكى بعد از تكميل نصاب درسى آن‌ها تعيين مى‌گردد.

ماده‌ى دوم:

حداقل كريديت‌ها در دوره‌ى ليسانس (136) كريديت و حداكثر آن مربوط به طول دوره تحصيلى رشته مربوطه بوده و از (21) كريديت در يك سمستر تجاوز نمى‌نمايد.

ماده‌ى سوم:

مضامين دوره‌ى ليسانس به مضامين اساسى، مضامين تخصصى، مضامين اختيارى و مضامين پوهنتون شمول تقسيم مى‌شوند. مضامين اساسى بايد حداكثر (30) فيصد، مضامين تخصصى حداقل (50) فيصد و مضامين اختيارى به شمول مضامين پوهنتون شمول (12) فيصد، مونوگراف، سيمينار، ستاژ، امتحان دولتى و تكميل پروژه‌ى ديپلوم (8) فيصد مضامين دوره‌ى ليسانس را احتوا مى‌نمايد و نمرات آن از (100) نمره محاسبه مى‌شود. فيصدى مضامين مذكور در پلان تعليمى (ضميمه‌ى شماره 10) گنجانيده شده است.

ماده‌ى چهارم:

تعيين فهرست هر يك از كتگورى‌هاى مضامين اساسى، مضامين اختصاصى، مضامين اختيارى، مضامين پوهنتون شمول و تدوين نصاب تحصيلى از صلاحيت ديپارتمنت‌ها بوده و بعد از طى مراحل اكادميك مرعى الاجرأ مى‌باشد.

ماده‌‌ى پنجم:

يك مضمون در عين روز بيشتر از دو ساعت تدريس نمى‌گردد. كارهاى تطبيقات استثناءً در يك روز تا چهار ساعت و كارهاى ساحوى مى‌تواند روزتمام باشد.

ماده‌ى ششم:

يك مضمون يا كورس در يك هفته حد اكثر داراى پنج كريديت مى‌باشد. تعداد كريديت‌ها در پلان تعليمى مشخص مى‌گردد (ضميمه‌ى شماره 10(

شموليت كورس‌ها و انتخاب مضامين

ماده‌ى هفتم:

1. مكلفيت درسى محصل در يك سمستر (17-21) كريديت مى‌باشد (به استثناى محصلانى كه قرضدار سمستر قبلى اند). (مطابق ضميمه‌ى شماره 10)
2. محصل تا دو هفته پس از ثبت كريديت‌ها در ديپارتمنت مربوط مى‌تواند از تعقيب يك يا دو مضمون صرف‌نظر نمايد، به شرط آنكه تعداد كريديت‌ها از حداقل (17 كريديت) پايين‌تر نيايد. (ثبت مضامين و كريديت در ضميمه‌ى شماره‌ى 2 درج است)

ماده‌ى هشتم:

استادان و ديپارتمنت‌هاى مربوط مكلف به ترتيب و اعلام كورس‌هاى قابل ارايه با پاليسى كورس براى هر مضمون قبل از شروع سمستر مى‌باشند. در پاليسى كورس بايد استادان مربوطه، عناوين و مفردات برنامه‌ى درسى، روش پيشبرد درس، روش ارزيابى و ديگر معلومات ضرورى را ارايه نمايند. (ضميمه‌ى شماره‌ى 3)

ماده‌ى نهم:

در پيشبرد كورس حد اكثر كوشش به عمل آيد تا سهم‌گيرى و فعاليت محصل انكشاف داده شود (شاگرد محورى). به اين منظور به عوض ديكته از ارائه‌ى لكچر، تدوير مناقشات، ارائه‌ى سيمينارها، كارهاى عملى، لابراتوارى و كارهاى خانگى استفاده به عمل مى‌آيد. (ضميمه‌ى شماره‌ى 3)

ماده‌ى دهم:

محصل بايد حد اكثر تا ختم هفته‌ى اول بعد از شروع سمستر، براى كورس‌هاى نصاب كريديت ثبت نام نمايد. كورس‌هايى كه يك محصل در هر سمستر بايد در آن ثبت نام نمايد در مشوره با استاد رهنما و يا رييس پوهنځى طبق نورم‌هاى مندرج در اين لايحه و ديگر اسناد رهنمودى پوهنځى مربوط تعيين مى‌شود. تعيين يك استاد رهنما براى حداقل هر بيست محصل از طرف شوراى علمى پوهنځى مربوطه صورت مى‌گيرد كه مسوول حل مشكلات محصلين در رابطه به سيستم كريديت مى‌باشد و اين كار در فعاليت‌هاى اكادميك استاد محاسبه مى‌گردد. (ضميمه‌ى شماره‌ى 2).

ماده‌ى پانزدهم:

ديپارتمنت‌ها مؤظف اند جهت فراهم‌آورى زمينه‌ى انتخاب براى مضامين اختيارى شامل نصاب، لست مضامين مربوطه را تهيه و در اختيار محصل قرار بدهند. (ضميمه‌ى شماره10).

ماده‌ى دوازدهم:

1. محصل مى‌تواند در طول دوره‌ى تحصيلى براى يك سال و صرف يكبار به دلايل معقول تأجيل اخذ نمايد. در اين صورت بايد درخواست تحريرى خود را قبل از آغاز سمستر و يا در هفته‌ى اول آغاز سمستر طى مراحل نمايد. تقاضاى مذكور در صورت موافقه‌ى پوهنځى مربوطه و منظورى رياست پوهنتون پذيرفته مى‌شود.
2. هرگاه محصل در اثر وقوع كدام حادثه‌ى ناگوار يا غير مترقبه متحمل آسيب‌هاى شديد جسمى و روانى گردد كه باعث غيابت مسلسل شده و نتواند نصاب حاضرى را تكميل كند و اين حالت براى پوهنځى به اساس شواهد عينى معلوم باشد و مورد تأييد آن قرار گيرد، در اين صورت مدت چنين غيابت به اساس تصويب شوراى علمى پوهنځى به تأجيل يكساله‌ى محصل محاسبه مى‌گردد.
3. براى محصلان اناث متأهل كه بنابر وضع حمل نتوانند نصاب حاضرى را تكميل نمايند و اين حالت براى پوهنځى به اساس شواهد عينى معلوم باشد و مورد تأييد آن قرار گيرد، در اين صورت مدت چنين غيابت به اساس تصويب شوراى علمى پوهنځى به تأجيل يكساله‌ى محصل محاسبه مى‌شود.
4. در صورت تقاضاى تأجيل براى بار دوم در اثر حوادث غير مترقبه (در صورتيكه دوام تحصيل بيشتر از ميعاد معين شده در لايحه نگردد)، در مورد شوراى علمى پوهنتون تصميم مى‌گيرد.

ماده‌ى سيزدهم:

تعيين و تشخيص مضامين اساسى در هر رشته از صلاحيت ديپارتمنت‌ها بوده كه بعد از تأييد شوراى علمى پوهنځى قابل تطبيق مى‌باشد.

ماده‌ى چهاردهم:

1. هر مضمون داراى يك كود نمبر است كه در آن دو حرف اول به انگليسى براى پوهنځى و سه عدد آخر كود، مضمون و سمستر مربوطه مى‌باشد. (ضميمه‌ى شماره 10)
2. دو حرف اول كود براى مشخص نمودن پوهنځى‌هاى مختلف مى‌باشد كه معمولاً از دو حرف اول نام انگليسى پوهنځى تشكيل گرديده است. به طونر مثال براى پوهنځى زراعت Ag، ساينس Sc، ادبيات Li، ستوماتولوژى St وغيره انتخاب مى‌گردد.
3. عدد اول بيانگر سمستر تحصيلى و دو عدد بعدى، كود مخصوص هر مضمون را افاده مى‌كند. به طور مثال عدد (211) چنين مفهوم دارد: عدد اول (2) سمستر دوم تحصيلى و دو عدد آخر (11) كود مضمون مورد نظر مى‌باشد. اين دو عدد آخر در عين پوهنځى قابل تكرار نيست. (ضميمه‌ى شماره‌ى 10)

ماده‌ى پانزدهم:

1. هر ديپارتمنت نظر به امكانات دست داشته‌ى خويش براى محصلان هر صنف در هر سال يك استاد رهنما تعيين مى‌كند.
2. استاد رهنما مطابق رشته‌ى تحصيلى شاگردان تعيين گرديده و مسوول تمام امور اكادميك شاگردان خويش مى‌باشد. (به لايحه‌ى مكلفيت اكادميك استادان مراجعه شود.)

ارزيابى و امتحان

ماده‌ى شانزدهم:

تكميل نصاب حاضرى در مضمون و يا كورس حتمى مى‌باشد. هفتاد و پنج فيصد حاضرى در ساعات درسى شرط شمول در امتحان نهايى دانسته مى‌شود. (ضميمه‌ى شماره 4)

ماده‌ى هفدهم:

بيشتر از (25) فيصد غير حاضرى در ساعات تطبيقات همان مضمون موجب محروميت از نمره‌ى تطبيقات مى‌شود.

ماده‌ى هژدهم:

1. نمره‌ى كاميابى براى هر مضمون (55) فيصد مى‌باشد، علاوه بر آن تكميل (60) فيصد اوسط عمومى در هر سمستر لازمى دانسته مى‌شود. (ضميمه‌ى شماره 6)
2. اوسط نمرات چنين محاسبه مى‌شود: تعداد كريديت هر مضمون ضرب در نمره‌ى نهايى مضمون مذكور گرديده و مجموع نمرات مضامين امتحان داده شده تقسيم مجموع تعداد كريديت‌هاى همان مضامين مى‌شود.(ضميمه‌ى شماره 7)

ماده‌ى نزدهم:

ارزيابى مضامين به تفكيك ذيل صورت مى‌گيرد:

الف- امتحان نهايى (60) فيصد.(ضميمه‌ى شماره 6)

ب- امتحان صنفى، كارخانگى و فعاليت‌هاى داخل صنف (20) فيصد. (ضميمه‌ى شماره 6)

ج- تطبيقات (20) فيصد (ضميمه‌ى شماره 6)

د- در مضامين و كورس‌هايى كه ضرورت به كار عملى يا تطبيقات ندارد، ارزيابى نمرات حداكثر از (80) فيصد محاسبه گردد.

هـ- ارزيابى پروژه‌ى صنفى، كارگرافيكى، ستاژ و تدريس آموزى به صلاحيت پوهنځى‌هاى مربوطه مى‌باشد.

ماده‌ى بيستم:

1. هرگاه محصل در يك و يا چند مضمون كه كمتر از نصف كريديت‌هاى همان سمستر باشد. قادر به اخذ نمره كاميابى نگردد در همان مضمون يا مضامين ناكام محسوب گرديده و براى تكميل مضامين ناكام در رخصتى‌هاى بين دو سمستر و يا در سمسترهاى بعدى رعايت تسلسل از امكانات ذيل استفاده گردد:

الف:- تعقيب كورس چهار الى هشت هفته‌اى (نظر به تعداد مضامين كه در آن نمره كاميابى اخذ نه نموده است) و در ختم كورس سپرى نمودن امتحان.

ب:- انجام وظيفه سپرده شده از طرف ديپارتمنت براى چهار الى هشت هفته كه معادل محتواى كورس باشد و در ختم آماده‌گى سپرى نمودن امتحان.

پوهنځى با مشوره با ديپارتمنت مربوطه تقسيم اوقات اخذ امتحان محصلين ناكام را ترتيب و بعد از ختم امتحان ديپارتمنت مربوطه نتايج امتحان را در ظرف يك هفته به صورت رسمى به پوهنځى ارسال مى‌نمايد.

2. هرگاه محصل نصف كريديت‌هاى يك سمستر را تكميل نموده باشد، اوسط نمرات امتحان آن بعد از تكميل كريديت‌هاى باقى مانده محاسبه مى‌گردد.
3. هرگاه محصل در تمام مضامين امتحان داده شده نمره‌ى كاميابى گرفته، اما اوسط معينه را پوره نكرده باشد، به سمستر بعدى ارتقاء نموده و برايش اخطار داده مى‌شود.
4. هرگاه محصل ناكام يك و يا چند مضمون در صورت كه پنجاه فيصد كريديت ها را تكميل نموده باشد (به استثناى مضامين اختيارى و پوهنتون شمول) براى بار دوم نيز در يك مضمون نمره ناكامى اخذ نمايد تنها مضمون ناكام شده را در ختم چهار هفته آماده‌گى براى بار سوم امتحان داده و در صورت ناكامى بار سوم ناكام همان سمستر تلقى گرديده و سمستر را تكرار نمايد. براى ناكام مضامين اختيارى و پوهنتون شمول سمستر يك چانس اضافى ديگر طى حداكثر دو هفته بعد از چانس قبلى داده مى‌شود. ناكام زيادتر از يك مضمون در چانس دوم نيز ناكام همان سمستر تلقى شده سمستر را تكرار نمايد.
5. هرگاه نتيجه‌ى امتحان نهايى مضمون از جانب استاد ناتكميل (incomplete) راپور داده شده باشد (يك قسمت امتحان چون امتحان صنفى، كارخانگى، تطبيقات و يا امتحانات نهايى را تكميل نكرده باشد) اوسط مجموعى همان سمستر اين محصل تا تكميل نتيجه‌ى همان مضمون محاسبه نمى‌گردد. تكميل مضمون (incomplete) راپور داده شده بايد تا آغاز سمستر بعدى صورت گيرد.

ماده‌ى بيست و يكم:

1. محصل زمانى به سمستر بالا ارتقاء مى‌نمايد كه نصف كريديت‌هاى ثبت شده در آن سمستر را تكميل نمايد.
2. ناكام، محروم و غايب امتحان در بيشتر از نصف كريديت‌هاى يك سمستر كه محصل در آن ثبت نام كرده، ناكام همان سمستر محسوب مى‌گردد و تنها مضامين كه در آن ناكام مانده است در سال بعدى در عين سمستر تعقيب و اوسط كريديت‌هاى آن از سر جمع مضامين سمستر محاسبه مى‌گردد.

ماده‌ى بيست و دوم:

دو مرتبه ناكامى در بيشتر از نصف كريديت‌ها در عين سمستر سبب اخراج محصل مى‌شود.(ضميمه‌ى شماره 7)

ماده‌ى بيست و سوم:

1. عدم تكميل اوسط عمومى سمستر در نوبت اول سبب اخطار و در نوبت دوم در صورتى كه در دو سمستر پي هم صورت گرفته باشد، سبب تكرار سمستر كه محصل در آن قرار دارد، مى‌شود و در صورتى كه در سال بعدى براى اوسط بار سوم نيز عمومى سمستر را تكميل ننمايد، به صورت دايمى از تمام دوره تحصيل اخراج مى گردد.
2. هرگاه يك محصل در يك سمستر اخطار ديده باشد و در سمستر بعدى آن قادر به پوره نمودن كريديت‌هاى مطلوب به منظور ارتقاء به سمستر بعدى نشده باشد، محصل به صفت ناكام همان سمستر با حفظ اخطار قبلى ميتواند همان سمستر را در سال بعدى تعقيب نمايد.

ماده‌ى بيست و چهارم:

حداكثر دوره‌ى تحصيل در پوهنځى‌هاى چهارساله زيادتر از دو سال و در پوهنځى‌هاى اضافه‌تر از چهار سال زيادتر از سه سال از دوره‌ى معينه شده نمى‌تواند. محصلانى كه پوهنځى مربوطه را در مدت پيشبينى شده در لايحه ختم نكنند، به طور دايمى از پوهنځى مربوطه منفك مى‌گردند.

ماده‌ى بيست و پنجم:

تشريح نمرات كاميابى از A الى D قرار ذيل مى‌باشد:

A (100 – 90)

B (89 – 80)

C (79 – 70)

D (69 – 55)

نمرات كمتر از (55) ناكام محسوب گرديده و به حرف F نشان داده مى‌شود.(ضميمه‌ى شماره9)

ماده‌ى بيست و ششم:

محصلان پُرتلاش و لايق در صورت پوره نمودن كريديت‌هاى معينه‌ى يك دوره‌ى تحصيلى مى‌توانند قبل از دوره‌ى معينه فارغ گردند.

ماده‌ى بيست و هفتم:

در مورد موضوعاتى كه در اين لايحه پيشبينى نشده باشد، تصميم شوراى علمى پوهنتون مربوطه بعد از تأييد مقام وزارت تحصيلات عالى اجرا شده مى‌تواند.

ماده‌ى بيست و هشتم:

براى ثبت موارد معين، سند گذارى معقول، فورم‌هاى ذيل ضميمه‌ى اين لايحه بوده و مديريت‌هاى تدريسى و محصلان در اجراآت خويش از آن استفاده مى‌نمايند:

• ضميمه‌ى(1): تعهدنامه‌ى محصل و فورم جديدالشمولان
• ضميمه‌ى(2): فورم انتخاب مضامين در طول سمستر
• ضميمه‌ى(3): پاليسى كورس، عناوين اصلى و فرعى با فعاليت‌هاى براى يك سمستر
• ضميمه‌ى(4): جدول حاضرى ماهوار
• ضميمه‌ى(5): فورم شموليت به ليليه
• ضميمه‌ى(6): شقه‌ى امتحان
• ضميمه‌ى(7): جدول نتايج
• ضميمه‌ى(8): فورمه‌هاى فعاليت تحصيلى محصل
• ضميمه‌ى(9): فورم ترانسكرپت
• ضميمه‌ى(10): فورم پلان تعليمى سيستم كريديت

ماده‌ى بيست و نهم:

اين لايحه داراى يك مقدمه، بيست و نه ماده و ده ضميمه بوده و بعد از منظورى وزير تحصيلات عالى نافذ مى‌گردد.

ماده اول:

این لایحه به اساس حکم ماده« » 1394اساسنامه موسسه تحصیلات عالی خورشید به منظور هماهنگ سازی اجراات وایجاد نظم اصولی وشفافیت درامرپذیرش کاندیدان واجد شرایط شمول وضع گردیده است.

ماده دوم :

شرایط اشتراک درامتحان شمول

1. ارایه سندفراغت(شهادت نامه ) ازصنف دوازدهم به تایید وزارت معارف؛
2. درصورت نداشتن شهادت نامه، ارایه نمرات سه سال اخیرلیسه به تایید وزرات معارف؛
3. تکمیل فورمه های مربوط واخذکارت امتحان شمول قبل ازتدویرامتحان.
4. مامورین دولتی میتوانند، حداکثرتاسن «35» سالگی دراین مؤسسه شامل شوند.
5. حصول کارت اشتراک درامتحان شمول .

ماده سوم :

کاندیدان بعداز سپری نمودن موفقانه امتحان شمول بحیث محصل موسسه تحصیلات عالی خورشید شناخته میشوند.

ماده چهارم:

پذیرش دانشجویان مطابق پلان پذیرش وگنجایش دردانشکده های مورد نظرصورت میگیرد پلان پذیرش همه ساله توسط دیپارتمنت ها و دانشکده ها با توجه به امکانات جذب دانشجویان جدید آماده میشود .

ماده پنجم :

امتحان شمول به اساس تصمیم شورا ی عالی ازجانب کمیته امتحان شمول گرفته میشود.

ماده ششم:

کمیته امتحان شمول متشکل ازکمیته اجرایوی وکمیته کاری میباشد.

ترکیب اعضای کمیته اجرایوی:

1. رئیس موسسه تحصیلات عالی خورشید به حیث رئیس
2. معاون علمی به حیث عضو
3. مدیرمحصلان « درصورتیکه استاد باشد» بحیث عضو
4. ـ نماینده وزرات تحصیلات عالی
5. سه نفراستاد دررتبه علمی بلندبه انتخاب شورای عالی موسسه بحیث عضو

ترکیب کمیته کاری :

1. یک، یک نفراستاد ازرشته های مختلف موسسه تحصیلات عالی به پیشنهاد کمیته اجرایوی وتاییدشورای عالی
2. نماینده وزارت معارف

ماده هفتم:

کمیته اجرایوی دارای وظایف وصلاحیت های ذیل میباشد.

1. تعیین محل کارکمیته کار
2. تهیه مواد ووسایل مورد ضرورت وتعیین حقوق مؤظفین امتحان شمول
3. ترتیب پلان اخذ امتحان شمول ، تعیین جای وتاریخ آن
4. تصویب پلان پذیرش
5. طرح میکانیزم ترتیب سوالات وارایه آن به شورای عالی موسسه
6. بررسی ورسیدگی به شکایات وادعاهای مشمولین امتحان شمول به همکاری کمیته کاری واتخاذ تصامیم درمورد َآنها
7. اعلان آغازوختم کارکمیته کاری
8. تاییدفهرست نوشمولان
9. نظارت ازفعالیت کمیته کار

ماده هشتم:

کمیته کاری دارای وظایف وصلاحیت های ذیل میباشد.

1. تهیه وترتیب سوالات امتحان شمول
2. نظارت ازچاپ سوالات وحفظ محرمیت آنها
3. تهیه کلید سوالات امتحان شمول
4. آماده نمودن اوراق پاسخ های کارت های انتخاب رشته ها
5. ارزیابی دقیق پاسخ هاوتقسیم محصلان به رشته های مربوط
6. ترتیب فهرست نوشمولان به بنیادموفقیت درامتحان شمول
7. رعایت دقیق احکام این لایحه دررابطه به اخذامتحان شمول
8. گزارش نتیجه ی امتحان شمول به کمیته

ماده نهم:

1. اشتراک کننده گان امتحان شمول میتوانند عرایض کتبی خویش را مبنی برعدم قناعت دررابطه به نمرات وانتخاب درطی سی روزبعد ازاعلان نتایج امتحان شمول به کمیته اجراییوی بسپارند.
2. کمیته اجرایوی درطی مدت یک هفته بادرنظر داشت احکام این لایحه به عرایض پاسخ میدهد. ماده دهم: برای هردانشجو درزمان معرفی به دانشکده دوسیه خاص به منظور حفظ سوابق واسناد تحصلی دردانشکده مربوط بازمیگردد.

فصل دوم

تبدیلی

تبدیلی در داخل مؤسسه تحصیلات عالی خورشید طبق اتی جوازدارد.

تبدیلی دانشجویان جدیدالشمول :

1. تبدیلی محصلان ازیک دیپارتمنت به دیپارتمنت دیگریا ازیک دانشکده به دانشکده دیگرتابع شرایط زیراست:
2. تقدیم درخواستی عنوانی رئیس مؤسسه .
3. حصول موافقه دیپارتمنت یا دانشکده هایی که ازآنها ودرآنها تبدیلی مدنظراست.
4. پوره نمودن شرایط معیاری ونمره همان دیپارتمنت یا دانشکده که تبدیلی درآن مطرح است.
5. زمان این تبدیلی هادر هفته اول سمستراست.
6. درخواست های تبدیلی توسط یک کمیته خاص بررسی می شود.
7. منظوری تبدیلی ازصلاحیت های رئیس مؤسسه تحصیلات عالی است.

تبدیلی آن شمار دانشجویانی که یک یا دو سمسترصنف اول را مؤفقانه سپری نموده اند با تکمیل شرایط زیرصورت میگیرد.

1. ارائه درخواستی عنوانی رئیس مؤسسه.
2. حصول موافقه دانشکده هایی که ازآن ها ودرآن های تبدیلی مدنظر است.
3. پوره نمودن نمره شمول همان سال تحصیلی دانشکده که درآن تبدیلی مدنظراست.
4. موجودیت حداقل 70 فیصد مشابهت میان مضامین دانشکده هایی که ازآن ها ودرآن ها تبدیلی مدنظراست.
5. درصورت موجودیت یک بارناکامی ، طبق لایحه امتحانات به حیث ناکام یک ساله پذیرفته میشود.
6. این تبدیلی هاتوسط کمیته با صلاحیت صورت میگیرد که ازجانب شورای عالی مؤسسه تحصیلات عالی خورشید تعیین میگردد.
7. زمان این تبدیلی هادررخصتی های میان دوسمسترمی باشد.
8. صلاحیت منظوری این تبدیلی های مربوط به رئیس مؤسسه عالی خورشید میباشد. ماده دوازدهم: تمام تبدیلی های شامل این لایحه ، صرف برای یکبارجوازدارد.

ماده سيزدهم

تبدیلی دانشجویان صنف دوم وبالاترازآن ازیک دیپارتمنت به دیپارتمنت دیگرویاازیک دانشکده به دانشکده دیگرمجازنیست.

ماده چهاردهم:

تبدیلی دانشجویان به مؤسسات تحصیلات عالی دیگر درصورت تکمیل شرایط قانونی مؤسسه یی که درآن تبدیلی مدنظراست، به اساس موافقه ی دیپارتمنت های دانشکده ها ورئیس های هردوموسسه ی تحصیلات عالی صورت گرفته میتواند.

ماده پانزدهم :

درصورت تبدیلی تمام سوابق تحصیلی به مؤسسه ی جدید انتقال می نماید.

فصل سوم

انفکاک

ماده شانزدهم:

انفکاک دونوع (موقت ودایمی ) است.

1. انفکاک موقت حالتی است که دانشجو حق شمولیت مجدد وادامه تحصیل درهمان سمستررا بعد ازیک سال تعطیل دارا می باشد.
2. انفکاک دایمی حالتی است که دانشجو نمی تواند به منظورادامه ی تحصیل دوباره شامل مؤسسه تحصیلات عالی شود.

ماده هفدهم:

دانشجویان تحت شرایط ذیل ناکام سمسترمحسوب ومواجه به انفکاک موقت میگردند:

1. هرگاه براساس تکمیل نکردن 75 فیصدنصاب حاضری ازشمول درامتحان نهایی محروم گردند.
2. هرگاه دربیشترازمناصفه کریدت های یک سمسترکه دانشجویان درآن ثبت نام کرده نمره کامیابی اخذ ننماید.
3. هرگاه یک دانشجو دریک مضمون که باراول درآن ناکام مانده برای باردوم نیزنمره ناکامی اخذ نماید.
4. هرگاه دانشجو درتمام امتحانات غایب باشد.
5. هرگاه یک دانشجو درامتحان یکی ازمضامین به عوض دانشجوی دیگری امتحان را سپری کند دراین صورت هردودانشجو ناکام سمسترمحسوب میگردند.
6. طبق لایحه نظم ودسپلین مواجه به این حالت گردند.

ماده هژدهم :

دانشجویان ناکام یک سمسترالی آغازدوباره همان سمسترتعطیل میگردند.

ماده نزدهم:

دانشجو درحالات ذیل مواجه به انفکاک دایمی میگردد.

1. هرگاه دانشجو به میل خود تقاضای انفکاک نموده وانفکاکش نهایی گردیده باشد.
2. دانشجو نتواند یک صنف را دردوسال ، بنابرهرعلتی که باشد ، موفقانه تکمیل نماید.
3. دانشجو نتواند دردوسمسترپیهم اوسط نمرات سمستررا تکمیل نماید .
4. طبق لایحه نظم ودسپلین مواجه به این حالت گردد.
5. هرگاه دانشجو دریک مضمون که بارسوم برای تعقیب آن ثبت نام نموده ،نمره ی کامیابی گرفته نتواند.
6. درحالتی که دانشجو نتواند دوره ی تحصیل چهارساله را درطی مدت 6 سال تکمیل کند.
7. هرگاه دانشجو نوشمول درطی مدت سه هفته پس ازاعلان نتایج به منظور ادامه ی تحصیل ثبت نام نکند .
8. درصورتی که دانشجو به مؤسسه ی تحصیلی دیگری تبدیل شود.

ماده بیستم:

این لایحه پس ازموافقه ی وزارت تحصیلات عالی ومنظوری مؤسسه تحصیلات عالی خورشید نافذاست.